Американската фискална политика достигна нови длабочини на дисфункција. Во последниве месеци, земјата претрпе стресна епизода со плафонот на долгот, „Fitch“ го намали нејзиниот кредитен рејтинг, а ризикот од замрзнување на владините финансирања останува, напиша Нејтан Шитс, главен економист во „Citigroup“, за „Financial Times“.
Подеднакво вознемирувачко, федералната влада е многу сериозно во минус, при што буџетските дефицити најверојатно ќе достигнат близу 6% од бруто домашниот производ во наредните години. Како резултат на тоа, државниот долг е на пат да се зголеми до 115% од БДП-то во следната деценија, надминувајќи го својот повоен врв.
Овие големи дефицити и зголемената задолженост претставуваат ризици за економијата. Според објективни проценки, Министерството за финансии ќе треба да издаде 20 трилиони долари долг во следната деценија. Издавањето на таков износ не останува незабележано од учесниците на пазарот. Во последните месеци, најчестото прашање на состаноците со инвеститорите ширум светот беше „Кој ќе ја купи оваа колосална количина државни обврзници?
Ова прашање често го следат уште две: Колку долг е „премногу“? И како би можела да изгледа целосна криза на американскиот пазар на државни хартии од вредност? Кризата со британските државни обврзници минатата година е важен модел во овој поглед. Дали нешто слично – и можеби уште поодржливо – може да се случи во САД?
Приносите на американското Министерство за финансии драстично се зголемија од пред една година. Поддржан од ставот на Федералните резерви за „повисоки стапки за подолго“ и зголемената загриженост за фискалната одржливост, 10-годишниот принос достигна врв на околу 5% во октомври. Неодамна се движи кон 4% бидејќи реториката на ФЕД стана поурамнотежена и инфлацијата се забави.
„Нашата анализа на состојбата со државниот долг на САД од историска и меѓународна перспектива сугерира неколку заклучоци“, посочува Шитс.
Прво, прашањето кој ќе го купи новоиздадениот долг е инхерентно шпекулативно. Но, желбата на стареењето на населението да има сигурни долгорочни средства како складиште на вредност за пензионирање веројатно ќе биде главниот извор на побарувачка. Ваквите набавки, или директно од инвеститорите на мало или преку нивните посредници, веројатно ќе бидат почувствителни на цените отколку пред пандемијата.
Второ, не постои начин да се предвиди износот на долгот што е „премногу“. Можно е долгот на САД да порасне до 150% од БДП-то или уште повеќе без поголеми негативни ефекти. Но, не е паметно политичарите да тестираат каде е прагот. Внимателниот курс на фискалната политика е, во најмала рака, да не се зголемува коефициентот на долгот подалеку од денешното високо ниво.
Сепак, постои мала веројатност за значајни корективни мерки. Успешната стратегија најверојатно ќе бара комбинација од повисоки даноци и намалени трошоци.
Пред сè, зауздувањето на трошењето ќе бара тешки реформи во системот на благосостојба и одбраната, кои сочинуваат приближно три четвртини од федералните трошоци на САД. Републиканците генерално не се подготвени да разговараат за зголемување на даноците, додека демократите на сличен начин не се подготвени да размислуваат за реформи во социјалната заштита, така што фискалната ситуација останува во ќорсокак. Спротивните ветрови кон растот кои веројатно ќе го придружуваат фискалното ограничување се дополнителен извор на неподготвеност.
Трето, минатогодишната криза со британските државни обврзници е предупредување. Несаканото сценарио за американскиот пазар на државни обврзници би се карактеризирало со нагло, неочекувано влошување на побарувачката на хартии од вредност од инвеститорите. Резултатот ќе биде силно зголемување на приносот на државните хартии од вредност и зголемување на премиите за ризик за корпоративните обврзници и акции. Со оглед на статусот на доларот како глобална резервна валута, овие тензии ќе се прелеат на финансиските пазари во странство.
Сепак, најверојатното сценарио е дека непријатноста кај инвеститорите поради долгот на крајот ќе се намали и ситуацијата ќе се врати на порелаксирана конфигурација пред Ковид. Во тој случај, потенцијалните премии што ќе ги бара пазарот за да ги апсорбира претстојните големи емисии ќе бидат скромни.
Силните основи на американската економија, вклучувајќи го статусот на доларот како резервна валута, довербата во ФЕД и силата на целокупниот национален биланс, треба да им дадат доверба на инвеститорите да го купат новиот долг. На крајот на краиштата, постојат неколку алтернативи за државните трезори на САД, при што високото ниво на американскиот долг е несакан, но неизбежен факт на животот.
„Но, нема многу простор за самозадоволство. Трпението на инвеститорите има граници. Пазарите веројатно ќе им дадат на САД одложување, но не и целосно карт-бланш“, заклучи Шетс.
