На неодамнешната средба меѓу американскиот претседател Џозеф Бајден и кинескиот претседател Си Џинпинг, прашањето за развојот на вештачката интелигенција (AI) беше на врвот на агендата за дискусија, заедно со прашањето за меѓусебната трговија, како и за ситуацијата со Тајван.
Овие три точки се всушност меѓусебно поврзани. Тајван е „светска фабрика“ за најновите процесори и чипови, вклучувајќи ги и оние за развој на вештачка интелигенција. Исто така, економската соработка меѓу двата најголеми светски пазари со години е во сенка на цела серија американски санкции, кои се однесуваат на кинескиот технолошки сектор, но и на американски компании кои потенцијално сакаат да продаваат нови чипови и софтвер на Кина. Повторно, клучниот збор е – AI.
Сè започна во 2019 година, во времето на поранешниот претседател Доналд Трамп. По неколкумесечните извештаи на американската разузнавачка заедница дека Кина има „цела низа хардверски и софтверски технологии, со кои може да пристапи до податоците на граѓаните“, како и до податоците на американската администрација и федералните агенции, Трамп воведе цела серија ограничувања на трговијата со високотехнолошки производи. Први на „мета“ беа компаниите Huawei и ZTE, кои доминираат на кинескиот и делумно азискиот пазар на паметни телефони, како и опрема за мобилните оператори, особено за базните станици од најновата генерација на 5G.
Покрај овие „гигантски“ компании, санкциите погодија и десетици мали кинески производители на делови за компјутери и сервери, како и американски компании. Дотогаш трговијата со чипови, без разлика дали се процесорски или мемориски чипови, се одвиваше речиси непречено, а огромен број евтини паметни телевизори, лаптопи и безжични звучници на американските компании беа „внатре“ целосно Made in China. Големите синџири на продавници, како Walmart, често купуваа кинески модели на таблети и лаптопи и ги продаваа многу евтино, со ново име и лого за американските клиенти.
Најголемата кинеска социјална мрежа TikTok, производ на компанијата ByteDance, беше (не)очекувано цел на санкциите на тогашниот претседател и неговата администрација. Токму TikTok користи екстремно напредни алгоритми за вештачка интелигенција за да предложи нови видео клипови за гледање на корисниците, но и да ги „разубави“ клиповите и фотографиите. Експертите веруваат дека вештачката интелигенција што ја користи TikTok е далеку понапредна од алгоритмите на Facebook, Instagram и Twitter (X). Уште повеќе, некои од функциите на Facebook, Instagram и YouTube (како што се клипови Shorts) се директна копија на форматот од TikTok.
Трката за најдобар модел на вештачка интелигенција постојано се вжештува, а се чини дека сега влезе во „петта брзина“. Иако многу аналитичари и технолошки експерти (како и повеќето компании од Силиконската долина) очекуваа затоплување на односите меѓу Вашингтон и Пекинг. Администрацијата на Бајден не само што не ги укина високотехнолошките санкции на Пекинг, туку дополнително ги зајакна. Последната рунда од овие санкции беше донесена во средината на октомври и се однесува на специфични типови на процесори за развој на модели на вештачка интелигенција (машинско учење, ML), како и на самата опрема за нивно масовно производство.
Белата куќа изјави дека „постојат одредени индикации дека Кина ќе користи таква увезена технологија за воени и разузнавачки цели“. Санкциите се однесуваат дури и на нови видови графички чипови, кои исто така може да се користат за развој на вештачка интелигенција, како и за криптовалути. Ова особено се однесува на чиповите и процесорите од компанијата Nvidia, која е една од лидерите во областа на процесорите со вештачка интелигенција и со години доминира во областа на графичките чипови. Процесорите A800 и H800 се „најбараната стока“ меѓу големите кинески технолошки компании, поради нивните специфични способности.
Чипот A800-Ampere се користи во работните станици за анализа и пишување код за самите модели на вештачка интелигенција. Чиповите H800, пак, се наменети за големи сервери каде вештачката интелигенција всушност „живее“ и анализира милијарди и милијарди податоци (токени), врз основа на кои „учи“. Покрај развојот на вештачката интелигенција, овие чипови се исто така исклучително ефикасни за задачи за „виртуелизација“, каде што може да се „работи“ широк спектар на софтвер за симулација во „облакот“ (облак на податоци), кој може да варира од економски до воен до истражување од областа на хемијата и физиката. Интересно е и тоа што (досега) вакви чипови имаа и во големите сервери на кинеските производители, како „Lenovo Think System H800 Gen5“, кои ги купуваа американски и европски компании, особено оние од автомобилската и енергетската индустрија.
Од друга страна, иако недостатокот на овие специфични „Tensor AI“ чипови сигурно краткорочно ќе влијае на плановите на бројни кинески компании, долгорочно Кина се подготвува за целосна транзиција кон „домашна изработка“. До 2030 година, Кина сака целосно да ја елиминира зависноста од производството на најнапредните чипови под 5 nm (кои се произведуваат во технологија од пет и три нанометри) од Тајван, Јужна Кореја и во некои случаи Јапонија. Исто така, Пекинг сака да ги удвои своите можности за обработка на податоци во масовен обем – и тоа веќе до 2025 година.
За тоа, Кина има потреба од изградба на нови FAB(фабрики каде што се произведуваат основните делови на чипови, т.н. вафери). Во земјава веќе има повеќе од 1.500 компании кои имаат децениско искуство во производството на полупроводници и разни видови микроконтролери, како и мемории. Иако сите овие чипови до сега беа главно за општа намена, т.е. беа користени во производството на електроника за широка потрошувачка, нема да биде потребно многу да се „надградат“ на чипови со висока густина.
Исто така, владата во Пекинг интензивно ја финансира работата на 200 старт-ап компании, кои работат на целосно нови чип архитектури, на прво место т.н. 3D MOS интегрирани кола, кои заобиколуваат многу од ограничувањата на тековните вафери за чипови. Најголемата кинеска FAB компанија за иницијално производство на чипови, Semiconductor Manufacturing International Corporation (SMIC), со седиште во Шангај, веќе има способност да произведува „5nm“ чипови, според бројни независни извори. Имено, врз основа на договорот со холандската ASML (најголемата компанија за производство на опрема за литографија) склучен пред воведувањето на американските санкции, SMIC го доби објектот „Twinscan NXT-2000“ за најнапредна „длабока ултравиолетова литографија“, на кој може да произведе чипови од седум и пет нанометри.
Друг кинески гигант, Huawei, веќе има своја линија на процесори посветени на развојот на вештачката интелигенција, кои во некои области се дури и побрзи од конкуренцијата што ја претставува Nvidia. „Ascend 910B“, како што се нарекува најнапредниот чип со вештачка интелигенција на компанијата, се базира на сопствената архитектура „Да Винчи“ и има брзина на обработка на податоци од 256 терафлопи. Компанијата BaiDu (кинескиот Google), која има над 700 милиони корисници, планира да ги базира своите нови производи со вештачка интелигенција токму на овие чипови. Најновиот модел на вештачка интелигенција „Yi Series“, кој го развива Lingyi Wanwu Information Technology од Пекинг, може да обработи големи количини токени за вештачка интелигенција (мали информации) многу побрзо од неговите „американски конкуренти“ Chat GPT и Claude. Така, „Yi Series“ може да обработи над 200.000 „AI токени“ истовремено, што е двојно побрзо од Chat GPT.
