Инфлацијата и кризата на трошоците за живот во моментов се сметаат за најитните проблеми со кои се соочуваат економските власти. Стравувањата дека ова ќе се покаже одржливо и ќе предизвика спирала цена-плата ја мотивираше Банката на Англија (BOA) да ја зголеми основната каматна стапка од занемарливи нивоа на 5,25%, пишува за „Financial Times“, Џералд Холтам, визитинг професор на „Cardiff Metropolitan University“.
Важна компонента на порастот на инфлацијата беше порастот на увозните цени, бидејќи глобалните трошоци за енергија и храна нагло се зголемија со избувнувањето на војната во Украина. Во еден момент минатата есен, овој скок на цените – нагло влошување на „трговските услови“ на Британија – ја чинеше земјата околу 1,5% од националниот приход.
Но, скокот што ја доведе инфлацијата на потрошувачките цени на годишна стапка од повеќе од 10% сега е целосно обратна. Во реалноста, условите за тргување сега се малку подобри отколку што беа на почетокот на 2022-ра година.
Како резултат на тоа, инфлацијата брзо се забавува: потрошувачките цени се зголемија за годишна стапка од помалку од 2 отсто во јуни и паднаа за 0,4 отсто во јули, главно поради пониските цени на енергијата.
Првичната загриженост беше дека Обединетото Кралство претрпе неизбежна загуба на реалниот приход, бидејќи цените на увозот се зголемија, и дека ако компаниите и работниците се обидат да ги вратат претходните нивоа на приходи, резултатот ќе биде спирала на платите. Сеништето од 1970-тите, кога влошените услови на трговијата и последователната битка за поделба на приходите доведоа до постојана двоцифрена инфлација, се наѕира.
Тој страв повеќе не е на дневен ред со оглед на подобрувањето во однос на трговијата, но тој мутираше во грижи за обемот на зголемувањата на платите и изгледите дека тие ќе ја задржат основната инфлација над целната стапка.
Овие се разбирливи грижи, но тие мора да се гледаат во контекст. Реалните плати паднаа за 4,5% од почетокот на 2022-ра година, не успевајќи да ја достигнат инфлацијата. Истовремено, забележан е раст од околу 5 процентни поени на учеството на корпоративната добивка во националниот доход. Приходите на домаќинствата беа поддржани со големи владини субвенции. Но, се чини дека пазарите на труд се тесни, така што нема причина да се очекува уделот на платите да падне со слична стапка. Затоа треба да се очекува дека зголемувањето на просечните приходи ќе го надмине оној на цените некое време, и со право. Повикувањето на ограничување на платите за да се забави инфлацијата во овој момент е едноставно барање за реални намалувања на платите.
Секако, сето ова има секторска димензија. Профитните маржи се зголемуваат таму каде што трговците на големо или трговците на мало се соочуваат со повисоки цени на стоките. Ако ги задржат цените кога тие трошоци паѓаат, нивните маржи дополнително ќе се зголемат. Иако корисниците најверојатно ќе бидат фокусирани на енергетскиот и прехранбениот сектор, ефектот се чувствува на реалните плати во сите сектори. Работодавците ќе се соочат со барања за зголемување на платите. Ако тие се согласат и цените растат како одговор, инфлацијата продолжува – освен ако цените не паднат во оние сектори каде што профитните маржи се зголемени. Ова се случува во енергијата и во помала мера во храната. Можеме да се надеваме дека увозот на храна и енергија и продажбата на мало се доволно конкурентни за да се продолжи овој процес.
Пресудата сега мора да биде дали работодавците ќе одговорат на неизбежните барања за индексирање на платите над инфлацијата, обидувајќи се да ги задржат претходните подобрувања на профитните маржи. Ова очигледно зависи од силата на побарувачката и активноста во економијата. Сликата е заматена од долгите и променливи заостанати ефекти на монетарната политика. Ефектот на зголемувањето на каматните стапки врз цената на потрошувачките кредити беше доста брз, но тој на хипотеките беше одложен додека не беа засегнати договорите со фиксна стапка. Има рани знаци за забавување на активноста и олабавување на пазарот на трудот; подолгите водечки показатели како што е понудата на пари посочуваат во иста насока.
AЦБ треба да биде помалку загрижена за намалувањата на платите и претпазлива за натамошното затегнување на монетарната политика, заклучува Холтам.
