Еден од најбогатите луѓе во светот, извршниот директор на производителот на електрични автомобили Тесла и неговата компанија за истражување на вселената SpaceX, Илон Маск, минатата година тајно им наредил на своите инженери да ја затворат сателитската комуникациска мрежа Starlink на неговата компанија во близина на брегот на Крим за да спречат таен украински напад на руската поморска флота. Барем тоа е она што произлегува од извадокот од новата биографија на Волтер Ајзаксон за ексцентричниот милијардер со наслов „Илон Маск“.
Додека украинските поморски беспилотни летала наполнети со експлозив се приближуваа кон руската флота, „тие го изгубија контактот и беа исфрлени на брегот безопасно“, пишува Исаксон. Одлуката на Маск, која ги натера украинските власти дa го преколнуваат повторно да ги вклучи сателитите, беше поттикната од акутните стравувања дека Русија ќе одговори на нападот на Украина на Крим со нуклеарно оружје, страв предизвикан од разговорите на Маск со високи руски претставници, според Исаксон, чија книга требаше да биде објавена на 12 септември.
Загриженоста на Маск за „мини Перл Харбор“ на Крим, како што рече, не стана реалност. Но, оваа епизода ја открива уникатната положба во која се најде Маск додека се одвиваше војната во Украина. Намерно или не, тој стана носител на моќ која американските власти не можеа да ја игнорираат, открива Си-Ен-Ен во приказна што ја претстави како своја ексклузивна.
Клучната улога на Старлинк
Новата книга на Исаксон, авторот на познатите биографии на Стив Џобс и Алберт Ајнштајн, нуди нови сознанија за Маск и како неговиот егзистенцијален страв да предизвика поширока војна го натера да ги отфрли барањата на Украина за системот Старлинк кој може да се користи за напад на Русите.
Откако Русија ги прекина комуникациските системи на Украина непосредно пред нејзината целосна инвазија во февруари 2022 година, Маск се согласи да и испорача на Украина со сателитски терминали Starlink изградени од SpaceX во вредност од милиони долари, кои станаа буквално клучни за воените операции на Украина. Иако мобилните и интернет мрежите беа уништени, терминалите на Starlink им овозможија на Украинците да останат поврзани и да ја продолжат борбата против руските окупатори.
Но, кога Украина почна да ги користи терминалите Starlink за офанзивни напади врз Русија, Маск почна да ја преиспитува својата одлука. „Како стојам во оваа војна?“, Маск го праша Ајзаксон. „Старлинк не требаше да биде вклучен во војни. Тоа беше за луѓето да можат да гледаат Нетфликс и да се релаксираат и да бидат онлајн за училиште и да прават добри мирни работи, а не за напади со беспилотни летала“.
Разговори со руси и американски претставници
Маск набрзо разговараше со советникот за национална безбедност на американскиот претседател Џо Бајден, Џејк Саливан, началникот на Здружениот Генералштаб на американската армија, генерал Марк Мили и рускиот амбасадор во САД, за да ги пренесе информациите за нивната загриженост до Москва, пишува Исаксон. Во меѓувреме, Михаило Федоров, заменик-премиерот на Украина, го молел Маск да воспостави врска со поморските беспилотни летала кажувајќи му за нивните способности во СМС порака, според Исаксон. „Сакам само вие – личноста која го менува светот преку технологијата – да го знаете тоа“, му рекол Федоров на Маск.
Маск одговори дека е импресиониран од дизајнот на поморските беспилотни летала, но дека нема повторно да го вклучи сателитското покривање на Крим бидејќи Украина „сега оди предалеку и бара стратешки пораз“, како што пишува Исаксон.
Непознатиот терен на кој се најдоа украинските и американските функционери потпирајќи се на добронамерноста на непредвидливиот милијардер за комуникација на бојното поле, минатата есен доведе до конфликт околу тоа кој ќе плати за терминалите на Старлинк. Имено, во октомври минатата година Маск пред Пентагон изјави дека SpaceX нема да продолжи да плаќа сметки за сателитска опрема, а медиумите пишуваа дека тој всушност му рекол на Пентагон дека треба да го преземат финансирањето на сателитот Starlink во Украина.
Бес поради пресвртот на Маск
Мултимилијардерот последователно рече дека услугите на Starlink не добиле финансирање од американското Министерство за одбрана и дека SpaceX губи приближно 20 милиони долари месечно поради неплатени услуги и трошоци поврзани со безбедносните мерки за одбрана од сајбер војна. Наведе и дека уште неколку земји, организации и поединци плаќаат околу 11 илјади/25 илјади терминали. Во таа објава на Твитер во тоа време, која дојде по извештаите на медиумите за неговото барање до Пентагон, Маск се предомисли и напиша: „По ѓаволите… ќе продолжиме да ја финансираме украинската влада бесплатно“.
Гвин Шотвел, која Маск ја назначи за шеф на SpaceX, беше лута поради пресвртот на Маск, според Исаксон. „Пентагон имаше подготвен чек од 145 милиони долари да ми го предаде, буквално“, ја цитираше Исаксон нејзината изјава. „Тогаш Илон им подлегна на срањ*** на Твитер и на хејтерите во Пентагон кои ја разбија приказната“.
Сепак, SpaceX на крајот успеа да склучи договор со американската и европската влада да плати уште 100.000 нови сателитски антени за Украина на почетокот на 2023 година, пишува Исаксон. Важноста на Starlink во војната во Украина не се намали. Минатата недела, САД и нивните сојузници од разузнавачката алијанса „Five Eyes“ – Велика Британија, Канада, Австралија и Нов Зеланд – ги обвинија руските хакери за напад на комуникациите на украинските команданти на бојното поле. Според Украинците, злонамерниот руски код бил дизајниран да пресретнува податоци испратени до сателитите Starlink.
