Секојдневно, милиони луѓе ширум светот добиваат електронски пораки преку кои им се ветуваат разни богатства, а од нив се бара само да ги испратат личните податоци за наводно да им бидат побрзо префрлени парите.
Ова се измами со кои се злоупотребува наивноста на некои луѓе, но и нивната пуста желба за збогатување. Една од најпознатите и најстарите измами преку електронска пошта е таканаречената „нигериска измама” или „419 измама”, која вклучува лажно тврдење дека сте наследник на големо богатство од некоја странска земја, обично од Африка.
Еден пример за ваква измама е следната порака, која била испратена на многу корисници на електронска пошта:
„Драг мој,
Јас сум г-дин Абдул Кадир, адвокат и личен советник на покојниот г-дин Мохамед Абача, поранешен претседател на Нигерија. Пред неговата смрт, тој ми довери да го контактирам неговиот наследник во случај на неговата смрт. Според неговата последна волја, вие сте неговиот далечен роднина и сте оставени со 18,5 милиони долари од неговата тајна сметка во банка во Ломе, Того.
Сè што треба да направите е да ми испратите вашето целосно име и адреса, телефонски број и банкарски податоци, за да можам да ги пренесам парите на вашата сметка. Вие ќе добиете 40% од вкупниот износ, а јас ќе земам 50%, додека останатото ќе се искористи за хуманитарни цели. Ве молам да ми одговорите што побргу, бидејќи ова е деловна прилика што не треба да ја пропуштите.
Ваш верно,
Абдул Кадир”
Оваа порака е класичен пример за измама преку електронска пошта, која има неколку карактеристични знаци:
Прво, лоша граматика и правопис. Второ, неверодостојна приказна. Трето, непонат испраќач. Четврто, испраќачот ги бара вашите лични податоци. И петто, на испраќачот му се брза.
Ако добиете ваква или слична порака, не треба да ја отворате, а уште помалку да испраќате ваш одговор. Таквите пораки треба да ги пријавите како спам или измама на вашата услуга за електронска пошта. Ако сте случајно одговориле или сте им доставиле лични податоци или пари на измамниците, треба да ги контактирате вашата банка и полицијата за да можат да ви помогнат да ги спречите во целта.
За да се заштитите од измами преку електронска пошта, треба да следите некои основни принципи, вели Момир Трајковски, компјутерски експерт од Скопје.
– Прво, треба да бидете секогаш сомничави и критични кон електронските пораки преку кои некои луѓе ви бараат лични податоци или пари, особено ако се од непознат или од сомнителен извор. Никогаш не верувајте на пораки кои ви ветуваат нешто што звучи премногу добро за да биде вистина, или кои ве заплашуваат со некакви последици ако не ги исполните нивните барања. Второ, треба секогаш да го проверувате изворот и автентичноста на електронските пораки. Не отворајте линкови од сомнителни пораки, бидејќи можат да содржат штетен софтвер кој може да го зарази вашиот компјутер или мобилен уред. Проверете ја адресата на испраќачот и видете дали е иста како онаа на официјалната организација во чие име се претставува. Ако имате сомнеж за веродостојноста на пораката, контактирајте го испраќачот преку друг канал, како телефон или пошта, за да потврдите дека пораката е вистинска. Трето, треба да користите сигурна услуга за електронска пошта, која има функции за филтрирање на спам и измами, и која користи енкрипција за заштита на вашите податоци. Исто така, треба да користите силна и уникатна лозинка за вашата електронска пошта, и да ја менувате редовно. Четврто, треба да имате ажуриран антивирусен софтвер и заштитен ѕид (firewall) на вашиот компјутер или мобилен уред, кои ќе ве штитат од незаконски пристап или напад. Петто, треба да бидете информирани и свесни за различните видови на измами преку електронска пошта, и да ги следите советите и препораките на стручните и службените институции за интернет безбедност – објаснува Трајковски.
Б.З.М.
