Испораките на течен гас стануваат лидер во покривање на потрошувачката на гас во Европа, се вели во најновиот извештај за развојот на пазарот на гас на Меѓународната агенција за енергија (ИЕА). Пред десет години, неговото учество во мешавината беше околу 12%, но во 2022-ра година веќе е 35%, односно многу блиску до уделот што го имаше рускиот гасовод.
Иако енергетскиот сектор во Европа беше подложен на сериозни шокови во 2022-ра година, трансформацијата е структурна и внимателно планирана. Побарувачката главно се задоволува со течен природен гас и зголемено снабдување од Норвешка и Африка преку постоечките цевководи.
Испораките на руски гас во Европа продолжуваат да се намалуваат и во првата половина на 2023-та година, за околу 36 милијарди кубни метри, или 75% во споредба со истиот период во 2022 година. Но, во исто време, светските залихи на течен гас се зголемија за 3%, или 9 милијарди кубни метри, што е недоволно за покривање на побарувачката во Европа.
Тоа значи дека решението за гасната криза е да се намали потрошувачката на природен гас. Во европските земји потрошувачката е намалена за околу 10% од почетокот на годината, што главно се должи на ограничувањата од домаќинствата и деловните субјекти во првиот квартал и наглото намалување на потрошувачката од топлификаторите во вториот. Во Азија, потрошувачката остана главно стабилна во првите пет месеци од 2023-та година, покажаа и податоците на ИЕА.
Според нив, Кина ќе има сè побалансирачка улога на пазарот на гас – растечката побарувачка ја покрива намалената потрошувачка во Јапонија и Јужна Кореја. Европа ја загуби оваа позиција по губењето на руските залихи.
Во оваа година побарувачката за гас ќе остане на сегашното ниво и ќе има благ раст од 2% во 2024-та година, се вели во прогнозата на ИАЕ. Овој раст ќе се должи главно на Азија и поточно на Кина.
Главната неизвесност за следната година е зимата во Европа. Студената зима и целосното прекинување на испораките на гас од Русија од 1-ви октомври 2023-та година веројатно ќе ја вратат нестабилноста на пазарите. За жал, полните складишта за гас не се гаранција за стабилност, според моделите на ИAE.
Во првите шест месеци од годината, цената на гасот во Европа и Азија се намали за повеќе од 50% на годишна основа, но се задржа соодветно 140% и 180% над просекот за периодот 2016-2020 година.
Закана за Европа е нејзината желба да се откаже од долгорочните договори за снабдување – очекувањата се дека до 2030-та година 70% од испораките ќе бидат преку спот пазари, но на овој начин земјите ќе бидат изложени на нестабилност на пазарот на среден рок. Затоа ИAE препорачува да се најде рамнотежа помеѓу сигурен снабдувач со долгорочен договор и купувањата на пазарите.
