На 22 јуни, роверот Perseverance на НАСА фотографираше мистериозна карпа во облик на крофна од само 100 метри во делтата на кратерот Језеро на Марс. Научниците, за жал, не му наредиле на роверот да се приближи до објектот и да собере примерок, па засега не го знаеме точниот состав и потеклото на оваа марсовска крофна.
“Не можам да кажам со апсолутна сигурност дека не е метеорит. Само дека тоа е многу, многу мала веројатност. Имено, во овој регион во кој се наоѓаме, има многу карпи со издлабена внатрешност”, вели астрогеологот Џим Рајс од Државниот универзитет во Аризона.
На овој простор најмногу се среќаваме со седименти, карпи стари неколку милијарди години.
„Тие беа предизвикани од поплави во големата долина на реката Неретва, од која целата вода, камења и талог пристигнаа во оваа област. Оваа карпа веројатно е донесена од друго место“, вели Рајс.
Долината Неретва на Марс?
Веројатно некои читатели, заедно со веста за необичната карпа, беа изненадени и од имиња како долината на Неретва, со оглед на тоа дека станува збор за Марс, а не за Балкан. Не грижете се, не е погрешен превод. Имено, Perseverance слета во кратерот Језеро, кој го добил името по едно село во Босна и Херцеговина. Тоа е вдлабнатина широка 45 километри која се наоѓа на северната половина на Марс.
Подрачјата во близина на кратерот се именувани и по реките кои течат низ БиХ, но и Хрватска. Така, веднаш до местото на слетување е долината Неретва, која всушност го претставува пресушеното корито на античката река. Југозападно од кратерот Језеро се наоѓа долината Уна, а на север е долината Сава.
Инаку, роверот за прв пат ја забележал карпата на 15 април, кога ја снимил од околу 300 метри.
Форма на крофна
За необичната форма, Рајс рече дека се работи за карпа поголема од 25 сантиметри и дека во неа веројатно имало уште една карпеста формација која со текот на времето еродирала, по што настанала оваа карактеристична шуплина.
Тој додаде дека причината за оваа форма на крофна може да биде и ветерот кој постепено се ширел и ги зголемувал малите дупки или шуплини во карпата. Со него не се согласува планетарниот научник Паскал Ли од институтот СЕТИ, кој верува дека сепак може да биде метеорит со оглед на тоа што Марс се наоѓа во близина на астероидниот појас.
„Постојат помали камења и фрагменти околу карпата, така што можеби станува збор за метеорит кој се распаднал при ударот. Во тој случај, оваа форма на крофна е создадена откако послабиот материјал во карпата еродирал“, рече Ли.
„Исто така, можно е оваа карпа да е фрлена од сосема друг дел на Марс со голем удар на астероид. Би препорачал на Perseverance да отстапи од сегашниот тек за да провери што точно е“, додаде тој. Но, се чини дека тоа нема да се случи, имајќи предвид дека Perseverance веќе патува во спротивна насока кон други поголеми карпи од кои има намера да собира примероци.
