Засилената државна контрола врз финансиските пазари во Турција ја претвори „Капали чаршија“ во Истанбул повторно во центар на трговијата во земјата, пишува „Bloomberg“. Чаршијата датира од 15 век, како еден од првите трговски центри во историјата и стана рај за денешните трговци со валути кои сакаат да ги избегнат владината репресии на претседателот Реџеп Таип Ердоган.
Покриениот лавиринт од антикварници, бутици за накит, тезги со ситници и трговци со кожа сега е и центар за нов паралелен курс на турската лира. Со заострувањето на ограничувањата за локалните банки во неделите пред клучните избори во земјата, овој паралелен курс се повеќе се воспоставува.
„Што и да правите, не држете турски лири“, рече ветеранот на „Капали чаршија“, трговец со злато и валути, кој, како и другите, зборуваше под услов да остане анонимен за да избегне можни реперкусии што слободно зборува за економските прашања. „Дури и купувањето сирење е подобра инвестиција“, вели тој.
Микроуправувањето со официјалниот пазар на менувачници ги натера банките да отстапат повеќе продажби во долари на чаршијата и стотици клупи. Во тесните, заоблени улици каде трговијата се одвива повеќе од половина милениум, последните обиди на Ердоган да ги задуши облозите против лирата ја немаат истата сила.
Корпоративно пребарување
Девизните трансакции на „Капали чаршија“ се легални и главно нерегистрирани, што го отежнува пресметувањето на дневниот промет. Но, претставниците на менувачницата велат дека бизнисот цвета, најмногу благодарение на корпоративните клиенти.
Низ чаршијата се пробиваат масивни сефови на четири тркала, придружувани од чувари, носејќи долари за големите фирми, вклучувајќи го и државниот увозник на енергија „БОТАС“, најголемиот купувач на валута на пазарот. Трговците велат дека побарувачката на цврсти валути од страна на компаниите е главниот двигател на зголемувањето на цените на понудите. „БОТАС“ не одговори веднаш на барањето за коментар во средата.
Валутниот пар долар-турска лира се тргува со значителна премија во „Капали чаршија“.
Способноста да се купуваат и продаваат долари надвор од ограничувањата наметнати на банките има своја цена. Зелената банкнота се нуди на „Капали чаршија“ по премија од над 5 отсто во однос на меѓубанкарската стапка, според податоците собрани од „Bloomberg“. Од 12:30 часот во Истанбул во средата, на пример, лирата се тргуваше по 20,4000 за долар на чаршијата, во споредба со официјалната стапка од 19,4082.
Долго време Турците ја сметаа за барометар на националното економско здравје, лирата беше погодена од повеќегодишни неконвенционални политики за кои се залага Ердоган. Лирата сега е особено ранлива среде претстојните избори, кога граѓаните треба да одлучат дали Ердоган ќе продолжи да владее со земјата во следните пет години.
Нестабилноста се зголемува
Главниот ривал на Ердоган за претседателската функција, Кемал Кулчдароглу, е поддржан од шестпартискиот опозициски блок кој ветува враќање на кохерентна економска политика. Без оглед на тоа кој ќе победи, трговците се подготвуваат за тешко време пред нив.
Едномесечната имплицитна нестабилност на лирата се искачи на светски највисоко ниво, одразувајќи ги трговците со опции кои купуваат заштита од можноста за диви нишања околу гласањето на 14-ти мај.
Распонот на доларот во однос на лирата ви чаршијата во однос на банките се зголемува во поголемиот дел од оваа година, бидејќи централната банка ги засили мерките за да ја задржи лирата под контрола пред гласањето. Но, дивергенцијата се прошири неодамна откако централните банкари ги повикаа банките да го ограничат купувањето на долари, одлука што на крајот може да ја ограничи продажбата на девизи.
Дури и надвор од „Капали чаршија“, бавната девалвација на турската валута почна да зема замав. Фреквенцијата на кратки промени во лирата, особено во раните часови на тргување, се зголеми, што укажува на тоа дека на властите им е потешко да ја намалат побарувачката за долари.
„Има силни очекувања дека лирата нагло ќе ослаби по изборите“, вели друг трговец со злато и валута во „Капали чаршија“. „Заедно со регулативите на централната банка кои забрануваат купување долари, ова предизвика зголемена побарувачка на пазарот на самото место овде“, додава тој.
