Тим од само 17 луѓе во Молдавија мораше да започне преку ноќ да бара начин да ја намали зависноста од руската енергија и да поскапи.
На мала група луѓе во молдавската компанија за дистрибуција на електрична енергија, Енергоком, одговорна за снабдување на земјата со електрична енергија, сè повеќе останува без здив бидејќи буквално трчаат од состанок на состанок. Со помош на овој тим од само 17 луѓе, вршителот на должноста извршен директор на Енергоком Виктор Бинзари и неговите двајца помошници се обидуваат да најдат нови извори на енергија од средината на октомври, кога руските проектили во Украина уништија трафостаници кои обезбедуваат речиси една третина од електричната енергија во Молдавија.
Останатите две третини испари на почетокот на овој месец откако Москва го прекина снабдувањето со природен гас за малата поранешна советска република, според некои мерки најсиромашната нација во Европа, ставена во сендвич меѓу членката на НАТО Романија, Украина и амбициите на Русија повторно да се појави како голема светска сила.
Речиси преку ноќ, според Блумберг, Молдавија мораше да започне да купува околу 80 отсто од својата електрична енергија и половина од својот природен гас од Европа, што е најострата и најболната транзиција од руските во западните енергетски испораки на која било земја во поранешниот советски блок од 1989 година.
Рускиот енергетски гигант Газпром во вторникот се закани дека дополнително ќе го намали снабдувањето со гас од 28 ноември. Молдавија беше без струја два часа во средата, откако руските проектили насочени кон Украина го прекинаа итното снабдување од Европа. Трошоците за енергија се зголемија тројно или повеќе, со што БДП падна за 8 отсто на една од најсиромашните европски економии и создаде цел за проруските опозициски партии во Молдавија да ја нападнат владата.
„Се разбира, разбирате дека повеќето луѓе немаат можност да платат, тоа е огромна разлика“, рече Бинзари во неговата канцеларија во центарот на Кишињев помеѓу уште една рунда состаноци и телефонски повици кои му оставија малку сон на него и неговите советници.
Парите не се единствениот проблем
Европската унија соопшти дека ќе помогне да се финансира, но парите не се единствениот проблем. 400-киловолтниот кабел од Романија, преку кој земјата сега го остварува најголемиот дел од своите енергетски врски од двете страни на границата со Украина, минува низ електрана во Придњестровје (Приднистровље), проруска сепаратистичка територија што се отцепи од Молдавија со помош на руските сили во 1992 г.
До 1 ноември, електраната главно на гас – управувана од Молдавскаја ГРЕС, компанија во руска сопственост – го снабдуваше остатокот од земјата со повеќе од половина од снабдувањето со електрична енергија. Сега е „де факто“ дистрибутивен центар за енергија на патот од Романија до главниот град на Молдавија, Кишињев. Добро насочена руска ракета или само притискање на прекинувачот во Придњестровје може да го прекине новиот европски спас на Молдавија, која стравува дека може да биде една од следните цели на Кремљ по Украина.
Прекинот на струја низ целата земја во средата даде увид како би можеле да изгледаат работите. Кабелот од Романија најверојатно се фати во домино ефект бидејќи ракетните напади ја прекинаа мрежата во украинскиот регион Одеса, вели Мациеј Возниак, полски консултант испратен да му помогне на Енергоком. Земјите ширум Европа се борат со зголемените цени на енергијата, но ниту една не видела дека цените се зголемуваат толку брзо од многу ниски нивоа на цени или не се платени од толку сиромашно население како Молдавија. Во оваа смисла, на Полска и требаа седум години да се префрли на пазарните цени, вели Возниак.
Молдавија допрва треба да претрпи масовни прекини како оние во Украина, но претседателката Маја Санду на почетокот на ноември рече дека цената на гасот за потрошувачите пораснала шест пати за една година, при што семејствата сега трошат 70 до 75 отсто од својот приход на комунални услуги. Проруските партии организираа протести за да го насочат гневот на народот кон властите.
Москва ги отфрла обвинувањата дека ја користи енергијата како оружје. „Газпром“ во октомври и ноември даде објаснувања за намалувањето на договорената набавка на Молдавија, кои зборуваа за комерцијални и технички причини. Испораките се намалени за 49 отсто во однос на сумата што треба да се плати овој месец, велат во Кишињев. Објаснувајќи ја својата најнова закана за дополнителни намалувања, Гаспром рече дека вината е во Украина, која вели дека го кочи транзитот на гас наменет за Молдавија.
