Се чини дека САД влегоа во нова студена војна со Кина и Русија. Американските лидери тоа го прикажуваат како конфликт меѓу демократијата и авторитаризмот, но тоа толкување не е убедливо, особено ако видиме дека истите лидери активно ги поддржуваат земјите каде систематски се прекршуваат човековите права, како што е Саудиска Арабија. Ова лицемерие води до заклучок дека борбата не е само за декларираните вредности, туку, барем делумно, за статусот на глобалниот хегемон.
Нема сомнеж дека во двете децении по падот на железната завеса, САД беа број 1 во светот. Но, потоа дојдоа непотребните војни на Блискиот Исток, финансискиот колапс во 2008 година, зголемената нееднаквост, епидемијата на зависност од опиоиди и други кризи кои фрлаат сомнеж во супериорноста на американскиот економски модел. Понатаму, периодот помеѓу победата на Доналд Трамп и обидот за државен удар во Капитол, како и бројните случаи на масовни убиства, напорите на Републиканската партија да ги обесправи некои гласачи и ширењето на теориите на заговор како што е QAnon, даваат сè поголеми индикации дека некои аспекти на американскиот политички и општествен живот влезе во областа на патологијата.
Америка, се разбира, не сака да биде симната од светскиот трон. Но, јасно е дека порано или подоцна Кина ќе ја престигне економски, без оглед на тоа какви економски показатели користиме. Кина има 4 пати повеќе жители од Америка и нејзината економија расте 3 пати побрзо од онаа на Америка веќе неколку децении (мерено според паритетот на куповната моќ, Кина ја престигна Америка во 2015 година).
Досега Кина нема преземено никакви потези да се декларира како стратешка закана за Америка, но нема сомнеж дека е. Во Вашингтон беше постигнат консензус од двете водечки партии дека Кина може да биде стратешка закана и дека најмалку што мора да направи Америка е барем да престане да помага за понатамошен раст на нејзината економија, што значи дека се неопходни превентивни мерки, иако тоа ги прекршува правилата на Светската трговска организација, која беше напишана и промовирана од Америка.
Овој фронт во новата студена војна беше отворен многу пред Русија да ја започне својата инвазија на Украина. Американските власти честопати предупредуваат дека оваа војна не смее да нè оддалечи од Кина како многу посериозна долгорочна закана. Со оглед на тоа што руската економија е приближно колку економијата на Шпанија, нејзиното блиско партнерство со Кина е од мало економско значење.
На секоја земја во војна и треба стратегија. Соединетите Американски Држави не можат да победат во трката за статус на суперсила без сојузници: им требаат пријатели. Природни сојузници на Америка се Европа и развиените демократии ширум светот. Но, Трамп направи се што можеше за да ги отуѓи таквите потенцијални сојузници, а републиканците – кои му остануваат лојални – прават многу земји да се сомневаат дали САД воопшто можат да бидат доверлив партнер. Исто така, Америка ќе мора да ги освои срцата и умовите на милијарди луѓе во земјите во развој – не само поради нивниот број, туку и да обезбеди пристап до критично важни ресурси.
За да ја вратат наклонетоста на светот, Соединетите Држави мора да надоместат за многу изгубеното тло. Долгата историја на експлоатација на други земји не им оди во прилог, ниту длабоко вкоренетиот расизам – сила што Трамп вешто и цинично ја користи. Креаторите на владините политики во Соединетите држави неодамна изградија вакцинациски апартхејд, систем во кој богатите земји ги добиваат сите вакцини што им се потребни, додека луѓето во посиромашните земји се оставени сами да се снаоѓаат. Од друга страна, американските противници во новата студена војна им нудат вакцини на други земји по исти или пониски цени, па дури и им помагаат сами да започнат со производство на вакцини.
Јазот меѓу двата света е уште подлабок ако за пример ја земеме кампањата за запирање на климатските промени кои несразмерно го погодуваат глобалниот југ, односно земјите кои имаат најмалку можности да ги спроведат предвидените мерки. Вистина е дека земјите во развој денес произведуваат најголем дел од емисиите на стакленички гасови, но кумулативните емисии на Соединетите Држави сè уште се најголеми во светот. Развиените земји продолжуваат да придонесуваат за севкупните емисии и, уште полошо, не ги исполнуваат ветувањата дадени на сиромашните земји за да им помогнат да се справат со последиците од климатската криза во богатиот свет. Наместо тоа, американските банки со своите практики ја продлабочуваат претстојната должничка криза во бројни земји и покажуваат рамнодушност кон страдањата што произлегуваат од неа.
Европа и Америка не се ни помалку ни повеќе во тоа што им држат предавања на другите за тоа што е морално правилно и економски разумно. Но, пораката што поминува – како што јасно покажува инсистирањето на земјоделските субвенции во САД и Европа – обично е: слушајте што зборуваме, не гледајте што правиме. По мандатот на Трамп, Америка веќе нема право да дејствува од позиција на морална супериорност и нема кредибилитет да дава совети на другите. Неолиберализмот и економската плима што ги крева сите чамци во пристаништето никогаш не биле пошироко прифатени на глобалниот југ, а сега паѓаат од мода и во остатокот од светот.
Од друга страна, Кина не им држи предавања на сиромашните земји туку ја гради нивната инфраструктура. Навистина, тие земји остануваат во долгови, но ако се има предвид како западните банки се однесуваа во улога на доверители во земјите во развој, САД и другите едвај имаат право да се жалат.
Aко Соединетите Држави веќе влегуваат во нова студена војна, тогаш би било корисно навреме да се разбере што им треба за да победи во таа војна. Во студените војни, на крајот победува страната која има меки сили за привлекување и убедување. За да се победи, мора да се убеди остатокот од светот дека треба да ги купуваат не само нивните производи, туку и општествениот, политичкиот и економскиот систем што го продаваат.
Можеби САД ги произведуваат најдобрите бомбардери и ракетни системи во светот, но тоа сега не е од никаква корист. Наместо тоа, мора да понуди конкретна помош за земјите и пазарите во развој, почнувајќи со откажување од правата на патент за вакцините против Ковид, така што секоја земја може да произведува свои вакцини и сродни третмани.
Подеднакво важно, западниот економски, социјален и политички систем мора повторно да се направи модел кон кој ќе се стреми целиот свет. Во Соединетите Држави, ова би започнало со намалување на бројот на масовни пукања, подобрување на еколошките регулативи, борба против нееднаквоста и расизмот и заштита на репродуктивните права на жените. Се додека не му покаже на светот дека заслужува лидерска позиција, не може да очекуваме да ја следат.
