Три месеци по враќањето на Доналд Трамп во Белата куќа и неговите бомбастични тврдења дека „за 24 часа“ ќе стави крај на војната во Украина, американската администрација за првпат отворено ја разгледува можноста за повлекување од мировниот процес.
Државниот секретар Марко Рубио изјави во Париз, по состанокот со францускиот претседател Емануел Макрон, дека САД ќе одлучат „во рок од неколку дена“ дали има реална перспектива за напредок – а ако нема, Америка едноставно ќе се повлече.
„Ако не е можно да се запре војната во Украина, мора да продолжиме понатаму“, им рече Рубио на новинарите.
Тој изјави дека Трамп „поминал 87 дена на највисокото ниво на оваа влада обидувајќи се да ја запре оваа војна“, но дека сега се поставува прашањето дали тоа е воопшто остварливо.
Рубио нагласи дека Америка не може бескрајно да инвестира политички капитал во конфликт кој, како што рече, „не е наша војна“.
„Ова не е наша војна. Ние не ја започнавме“, рече Рубио. „САД ѝ помагаат на Украина веќе три години. Ние сакаме војната да заврши, но тоа не е наша војна.
Изјавата доаѓа како ладен туш за европските партнери, кои имаат многу поголемо влијание врз украинскиот претседател Володимир Зеленски отколку Вашингтон. Иако Америка е главниот преговарач со Москва, Европа е таа што може да изврши притисок врз Киев.
Коментарите доаѓаат еден ден откако тој и специјалниот пратеник Стив Виткоф се сретнаа со европските и украинските сојузници додека администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп се обидува да стави крај на руската војна во Украина.
На состанокот во Париз присуствуваа американски, европски и украински претставници, а средбата беше оценета како конструктивна, иако е јасно дека Трамп го губи трпението.
Според соопштението на американскиот Стејт департмент, нацрт-мировниот план изготвен од САД доби „охрабрувачки прием“ за време на разговорите, иако деталите од нацртот не беа објавени.
Во центарот на преговорите меѓу САД и Русија се петте украински региони кои Москва ги окупираше и ги смета за свои: Крим, Доњецк, Луганск, Запорожје и Керсон. Иако сите овие територии се меѓународно признати како дел од Украина, Русија ги анектираше во 2022 година и тие делумно се под руска окупација.
Стив Виткоф во интервју за Волстрит рече дека овие региони се „клучни точки во преговорите“. Иако не прецизираше што точно тоа значи, изјави: „Можно е Русија да добие некои од тие региони, но не сите пет“.
„Кога ќе ги погледнете тие пет региони, Русија, тие вам ви се важни. Но, Украина, дали ви се помалку важни ако се порусофонски? Виткоф рече, повторувајќи го наративот на Кремљ дека тие области се „природно проруски“ и дека тие, наводно, сами избрале да се приклучат на Русија. Меѓутоа, меѓународната заедница не ја признава легитимноста на референдумите одржани во тие области по окупацијата.
Во исто време, рускиот претседател Владимир Путин продолжува со бомбардирањето на украинските градови. Во неодамнешниот балистички ракетен напад врз градот Шуми загинаа најмалку 35 цивили. И покрај тоа, тимот на Трамп продолжува да го турка наративот дека Путин е подготвен за „траен мир“.
Освен воена тактика, Русија користи и пропагандни механизми за нормализирање на своите барања. Кога американските претставници како Виткоф ги повторуваат тие барања, тие се повеќе стануваат дел од јавната дебата, што може да ја обликува перцепцијата за тоа кои се „реалните“ услови за мир, пишува The Conversation.
Иако американската администрација формално се залага за мир, Виткоф отворено зборува за градење „врска и доверба“ со рускиот претседател Владимир Путин.
По неговата последна, трета средба со Путин во Санкт Петербург, Виткоф рече дека средбата е „убедлива“ и дека мировниот договор е „во подготовка“. Тој исто така додаде дека во преговорите трговските можности со Русија станале важен дел од дискусијата.
Путин користи дипломатски трикови за да купи време – од подароци до пратеникот на Трамп до приказни за тоа како тој „се моли за Трамп“. Исто така, руските олигарси нудат профитабилни инвестиции во областа на ретки метали и арктичките ресурси – теми кои очигледно се од интерес за администрацијата на Трамп.
За разлика од неговиот снисходлив став кон Путин, Трамп постојано го критикуваше украинскиот претседател Володимир Зеленски. На состанокот во Белата куќа во февруари, во присуство на потпретседателот Џеј-Ди Венс, Зеленски беше јавно понижен. Трамп дури го обвини украинскиот лидер дека „ја започнал војната“, игнорирајќи го фактот дека конфликтот бил предизвикан од руската инвазија во 2022 година.
Со истиот тон, Рубио во Париз рече дека „САД не можат повеќе да чекаат“ и дека „Европа мора да изврши притисок врз Зеленски да биде пофлексибилен“. Во исто време, Трамп рече дека „не е голем обожавател“ на украинскиот претседател, испраќајќи јасна порака кому неговата администрација повеќе му верува.
Зеленски, сепак, остана цврсто на својот став дека Украина „никогаш нема да го признае рускиот суверенитет над кој било дел од нејзината територија“, а анкетите на јавното мислење во Украина покажуваат дека огромното мнозинство граѓани ја поддржуваат таа позиција.
Досега, најдалеку што дошле разговорите е делумен прекин на огнот што ги опфаќа само нападите врз енергетската инфраструктура – предлог што Путин го изнесе како компромис, бидејќи Украина систематски ги уништува руските нафтени рафинерии со беспилотни летала. Според некои проценки, Украина уништила околу 10% од капацитетот за рафинирање на Русија од почетокот на 2025 година.
Сепак, се чини дека Трамп не се откажува од договорот за минерали со Украина. Американскиот претседател изјави дека договорот за експлоатација на стратешките минерални суровини на Украина ќе биде потпишан „идниот четврток“.
„Имаме договор за минерални суровини што мислам дека ќе биде потпишан во четврток, следниот четврток. Наскоро. И очекувам тие (Украинците) да го почитуваат договорот. Ќе видиме. Но, имаме договор за тоа“, им рече Трамп на новинарите во Белата куќа.
Дали тоа значи дека Америка ќе продолжи воено да ја поддржува Украина, останува да видиме.
По разговорите во Париз, Рубио го контактирал рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров за да го информира за „некои елементи“ на американската мировна рамка. Сепак, тој рече дека мора брзо да се утврди „дали може да се намалат разликите“ и дали е можен договор „во рокот што го имаме предвид“.
„Никој не вели дека ова може да се реши за 12 часа“, рече Рубио. „Но, сакаме да видиме колку се оддалечени страните и дали воопшто има простор за движење.
Ако наскоро нема напредок, САД би можеле целосно да се откажат од посредувањето – ефективно предавајќи го процесот на Москва и отворајќи го патот за натамошни територијални и политички отстапки од Киев.
