После три години откако руската инвазија на Украина беше осудена од земјите ширум светот, рускиот претседател Владимир Путин организира самит со повеќе од десетина светски лидери. Тоа е јасен сигнал од рускиот автократ дека не само што не е изолиран, туку зад него стои моќна коалиција на земји, пишува CNN.
Тридневниот самит на БРИКС, кој почнува денеска во југозападниот руски град Казан, е првиот состанок на групата големи економии во развој: Бразил, Русија, Индија, Кина и Јужна Африка. Бидејќи коалицијата беше проширена претходно оваа година, ќе има и претставници на Египет, Обединетите Арапски Емирати, Етиопија и Иран.
Меѓу лидерите се очекуваат Си Џинпинг од Кина и Нарендра Моди од Индија, претседателите Масуд Пезешкијан од Иран и Сирил Рамафоса од Јужна Африка, како и оние надвор од „клубот“, како што е турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган. Се очекуваше да му се придружи и бразилскиот претседател Луис Инасио Лула да Силва, но го откажа патувањето откако се повреди дома.
Овонеделниот собир на БРИКС и другите земји ќе биде убедливо најголемиот меѓународен собир организиран од Путин откако тој ја започна војната во февруари 2022 година и сигнализира растечка конвергенција на нациите кои се надеваат дека ќе видат промена во глобалната рамнотежа на силите и – во случајот на некои, како Москва, Пекинг и Техеран – директно да се спротивстават на Западот предводен од Соединетите држави.
Путин – и блискиот партнер и најмоќниот лидер на земјите од БРИКС Си Џинпинг – ќе ја проектира оваа порака во наредните денови: Западот е тој што стои изолиран во светот со своите санкции и сојузи, додека „глобалното мнозинство“ земји ги поддржуваат оние кои сакаат да го предизвикаат американското глобално лидерство.
Говорејќи пред новинарите во петокот, Путин го поздрави растечкото економско и политичко влијание на земјите од БРИКС како „неоспорен факт“ и рече дека ако БРИКС и заинтересираните земји соработуваат, „тоа ќе биде значаен елемент на новиот светски поредок“ – иако тој негираше дека групата е „антизападен сојуз“.
Пораките на Путин оваа недела ќе бидат дотолку појасни бидејќи средбата доаѓа само неколку недели пред изборите во САД, на кои потенцијалната победа на поранешниот претседател Доналд Трамп би можела да доведат до тоа дека САД ја смениле својата цврста поддршка за Украина и дополнително ги заоструваат врските со своите традиционални сојузници.
„Овој самит на БРИКС е навистина подарок за Путин“, рече Алекс Габуев, директор на Евроазискиот центар Карнеги Русија во Берлин. „Пораката ќе биде: како можете да зборувате за глобалната изолација на Русија кога сите овие лидери доаѓаат во Казан.
Русија сака да го претстави БРИКС „како фронт, нова организација која не води сите нас како глобална заедница кон поправеден поредок“, рече Габуев.
Но, и покрај острата реторика на Русија, лидерите на состанокот во Казан имаат широк спектар на ставови и интереси. Тоа е реалност на БРИКС за која набљудувачите велат дека ја ограничува неговата способност да испрати обединета порака, особено каква што сака Путин.
Собирот, чиј домаќин е Русија, е остар контраст со минатогодишниот самит на БРИКС во Јоханесбург, кога Путин учествуваше од другата страна на видео екранот. Тој не можеше лично да присуствува поради налогот за апсење на Меѓународниот кривичен суд за воени злосторства во Украина.
Оваа година, рускиот претседател го води првиот самит откако организацијата речиси се удвои во големина – а собирот се одржува во многу поинаков глобален пејзаж.
Додека БРИКС е првенствено фокусиран на економската соработка, неговиот состанок минатата година се одржа во сенка на војната во Украина. Сега, додека таа војна беснее, растечкиот конфликт на Блискиот Исток, каде Израел се бори со милитантите поддржани од Иран, најверојатно ќе доминира во разговорите на лидерите.
Путин минатата недела потврди дека на настанот ќе се приклучи и палестинскиот лидер Махмуд Абас. Рускиот лидер и неговите функционери веројатно ќе го искористат конфликтот – и гневот низ глобалниот југ против САД и неговата поддршка за Израел – за да го зајакнат својот случај за нов светски поредок без САД на чело, велат набљудувачите.
Кина и Русија повикаа на прекин на огнот во конфликтот и ги критикуваа акциите на Израел, додека САД го поддржаа правото на Израел да возврати на милитантните групи Хамас во Газа и Хезболах во Либан.
Многумина на самитот гледаат на конфликтот на Блискиот Исток „како одличен пример зошто оваа група земји треба да има поголемо влијание“, рече Џонатан Фултон, висок соработник во Атлантскиот совет со седиште во Абу Даби. Сепак, рече тој, земјите „најчесто го користат како реторичка точка за да ги критикуваат работите што не им се допаѓаат“, наместо да покажат интерес за водење на нејзиното решавање.
Што е со Украина?
Набљудувачите, исто така, ќе гледаат дали Кина и Бразил го користат собирот како платформа за да презентираат заеднички мировен предлог од шест точки за војната во Украина, како што направија на состанокот на Генералното собрание на Обединетите нации минатиот месец.
Во тоа време, украинскиот лидер Володимир Зеленски остро ги осуди напорите, велејќи дека таквите планови ќе и помогнат на Москва, истовремено предупредувајќи ги Кина и Бразил: „Нема да ја зајакнете својата моќ на сметка на Украина“.
Но, Зеленски има свои проблеми, бидејќи неговиот „план за победа“ за завршување на војната е проследен со млаки реакции, а кога ќе се земат предвид изборите во САД, тоа значи дека Кина сега има „огромна можност да удри во сопствениот формат за решавање на конфликтот, не заштедувајќи преголемо влијание“, смета Габуев.
Неодамнешното вклучување на Иран во БРИКС, кој и достави на Русија стотици беспилотни летала и балистички ракети со краток дострел (што Иран го негира), го доведува блискиот партнер на Русија уште повеќе во јатото на Москва. САД и нивните сојузници, исто така, ја обвинуваат Кина дека ги помага руските воени напори со снабдување на стоки за двојна употреба, како што се машини и микроелектроника – улога што Пекинг исто така ја негира, бранејќи ја како „нормална трговија“ со Русија и „неутралност“ во војната.
