Американскиот јавен долг годинава достигна 34.000 милијарди долари, што е 134 отсто од БДП. Тоа е 134 отсто од сите стоки, услуги и приходи што ги генерира американската економија во една година. Оваа планина со виножито ќе продолжи да расте. Белата куќа предвидува дефицит од повеќе од 1,5 трилиони долари годишно во следните неколку години. Ова е меѓу шест и седум проценти од БДП годишно.
Бројките можеби на прв поглед изгледаат алармантни, но многу економисти веруваат дека растечкото должничко оптоварување досега предизвикало малку проблеми. Според Клаудија Сам, поранешен шеф на Одборот на гувернери на Американската централна банка (ФЕД) и советник за макроекономија во администрацијата на Барак Обама, долгот сам по себе не е ниту добар ниту лош. Прашањето не е кое е вистинското ниво на задолжување, туку каков е економскиот принос од задолжувањето и какви општествени цели напредува задолжувањето, наведува Сем во авторски текст за Блумберг.
Таа процени дека владата може лесно да го сервисира својот долг поради нејзините неограничени даночни овластувања и можноста да издаде повеќе хартии од вредност од американското Министерство за финансии за да ги исплати хартиите што доспеваат. По Втората светска војна, САД ја добија таканаречената „прекумерна привилегија“, што значи дека секогаш има побарувачка од инвеститорите за американски обврзници, и во добри и во лоши времиња. Наместо нивото на задолжување, политичките игри за федералниот долг претставуваат поголем ризик за американската економија, истакна Клаудија Сем.
Ова е во согласност со мислењето на многу економисти ширум светот, а некои од нив нè потсетуваат дека САД секогаш можат да печатат доволно долари за да ги отплатат своите долгови, како и дека доларот сочинува околу 60 проценти од глобалните девизни резерви. Кредитните агенции Fitch и S&P Global минатата година го намалија кредитниот рејтинг на САД од највисокото ниво на ААА поради политичката дисфункција, а не поради показателите дека земјата не може да го сервисира својот долг.
Затоа економистите истакнуваат дека напорите на законодавците во Конгресот да ги заштитат прекумерните привилегии на САД би биле поважни од намалувањето на долгот или балансирањето на буџетот. Сепак, тековната драма околу националниот долг и буџетот во Конгресот доведе некои да се запрашаат дали обврзниците навистина се најсигурното средство во светот. Политиката е вистинската закана, а не нивото на задолжување, веруваат многумина, не само американските економисти.
Кога станува збор за буџетскиот дефицит, тој во последниот квартал од минатата година изнесуваше 510 милијарди долари, додека само во декември дефицитот изнесуваше 129,4 милијарди долари, што е за 52 отсто повеќе од претходната година. Доколку продолжи сегашното темпо, тековната година би завршила со дефицит од над 2.000 милијарди. Дефицитот продолжи да се натрупува и покрај уверувањата на администрацијата на американскиот претседател Џо Бајден дека Законот за намалување на инфлацијата, освен што ќе ги намали цените, ќе ги намали и „стотици милијарди дефицити“, пренесува CNBC.
Сепак, експертите предупредуваат дека купувачите на американски обврзници не мора да бидат подготвени засекогаш да инвестираат во Министерството за финансии. Купувачите сега преземаат долгови бидејќи имаат доверба дека реалната економија некако ќе генерира доволно приходи и федерални приходи за да ги исполнат нивните обврски. Милтон Езрати, уредник во списанието National Interest, наведува дека веќе е очигледно дека економијата не може да го следи растечкиот должнички товар, а овој факт може да ги наведе инвеститорите да го забават купувањето обврзници, барем при сегашните приноси од малку повеќе од четири проценти.
Имајќи предвид дека американската економија не расте доволно брзо за инвеститорите самоуверено да продолжат да купуваат обврзници без размислување, оценува Езрати, Вашингтон би морал да се обиде да ја зајакне довербата на друг начин. Дефицитот и долгот ја надминуваат економската експанзија, а буџетот е силно оптоварен со потрошувачка, а премалку се инвестира во растот. Хипотетички, Вашингтон би можел да влијае на намалувањето на долгот со намалување на трошоците, но тоа е политички проблематично. Да потсетиме дека администрацијата на Бајден инсистира на зголемување на трошоците, додека републиканците упорно ги отфрлаат нејзините барања и повикуваат на штедење.
Бидејќи голем дел од буџетот е наменет за одбранбени и социјални бенефиции, поголемиот дел од трошењето што владата може да го намали без политичка и социјална опасност би дошло од помалиот дел што го поттикнува растот. Намалувањето на тој вид на трошење може да ги наведе купувачите на обврзници да заклучат дека работите ќе се влошат. Вашингтон, исто така, може да прибегне кон зголемување на даноците за да го забави растот на дефицитот, но зголеменото даночно оптоварување може да ги убеди купувачите на обврзници дека ќе го забави растот и на крајот ќе и отежне на владата да ги исполни своите должнички обврски. Одржувањето на инфлацијата на високо ниво би помогнало и во управувањето со долгот, но тоа не е опција, особено не во изборна година.
Иако многу економисти предупредуваат дека Конгресот ќе мора да реагира со договор што е можно поскоро за да се воспостави управување со долгот и дефицитот, ставовите на демократите и републиканците продолжуваат да се разликуваат. Буџетот за фискалната 2023-2024 година е прашање со кое се соочува Конгресот од крајот на минатата фискална година во септември. Поради ова прашање, претседателот на Претставничкиот дом на Конгресот беше сменет во октомври, а расправата се уште трае. Белата куќа инсистира на трошење за воена помош за Украина и Израел, додека републиканците тоа го условуваат со финансирање на заштитата на јужната граница на САД. Доколку Конгресот не постигне договор до 8 март, владата ќе затвори додека не го усвои буџетот.
