Заедно со многубројните добри фудбалски вести деновиве доаѓа и една тажна, почина Синиша Михајловиќ. Поранешниот српски фудбалер и фудбалски тренер почина како последица од леукемија, болест со која се борел со години.
“Татко ми почина од рак, па редовно се тестирав. Да не го правев сега, немаше да имам никакви симптоми една година. Никој од нас не треба да мисли дека сме неуништливи. Сите мислат дека нема да им се случи, но кога ќе се случи, тоа е страшен удар“, рече Синиша во 2019 година на прес-конференција.
Леукемијата е малигно заболување на органите кои формираат крв. Болеста се манифестира со промени, најчесто во белите крвни зрнца (зголемен број на незрели леукоцити во крвта), кои имаат намалена способност за одбрана на организмот од болести.
За жал, леукемијата е тешко да се препознае навреме и затоа што нејзините симптоми се слични на оние на многу други болести и нарушувања. Исклучително е важно да ги препознаете можните заканувачки знаци за да можете што поскоро да отидете на лекар и да направите тест на крвта што ќе покаже дали имате причина да се грижите или не.
Еве ги шесте најчести симптоми кои пациентите со леукемија ги забележале пред да им бидат дијагностицирани:
-Необјаснет замор (симптом што сите ќе го игнорираат на почетокот)
-Краток здив
-Ноќно потење и треска
-Лесно крварење и модринки
-Болка во зглобовите и коските
-Чести инфекции
Други симптоми кои може да укажуваат на леукемија, а се поретки:
-Отечени лимфни јазли (обично во вратот, пазувите или препоните)
-Болки во стомакот
-Гадење и повраќање
-Непријатност во областа под левите долни ребра (предизвикана од отечена слезина)
-Вкочанетост во рацете или нозете
-Палпитации на срцето
-Губење на концентрација
П-роблеми со спиењето
-Главоболки
-Мускулна болка
-Болка во грбот
-Чешање на кожата
-Губење на телесна тежина
Класификација на леукемија
Постојат неколку класификации на оваа малигна болест, но најпознатата се базира на брзината на прогресија.
Акутна леукемија – абнормални крвни клетки се незрели крвни клетки (бласти). Тие не можат да ги извршуваат своите нормални функции и брзо се размножуваат, па болеста брзо се влошува. Акутната леукемија бара агресивен, навремен третман.
Хронична леукемија – постојат многу видови на хронична леукемија. Некои произведуваат премногу клетки, а некои предизвикуваат да се произведат премалку клетки. Хроничната леукемија вклучува повеќе зрели крвни клетки. Овие крвни зрнца се реплицираат или се акумулираат побавно и можат да функционираат нормално некое време. Некои форми на хронична леукемија првично не предизвикуваат рани симптоми и може да останат незабележани или недијагностицирани со години.
Која е причината?
Научниците сè уште не ја знаат точната причина за леукемијата, но се чини дека таа се развива преку комбинација на генетски и еколошки фактори.
Општо земено, се смета дека леукемијата се јавува кога некои крвни зрнца ќе доживеат промена (мутација) во нивниот генетски материјал или ДНК, пишува клиниката Мајо. Вообичаено, ДНК содржи инструкции кои „и кажуваат“ на клетката да расте со одредена брзина и да умре во одредено време. Кај леукемијата, мутациите им кажуваат на крвните клетки да продолжат да растат и да се делат. Кога тоа ќе се случи, производството на крвни зрнца излегува од контрола. Со текот на времето, овие абнормални клетки можат да ги истиснат здравите крвни клетки во коскената срцевина, што доведува до помалку здрави бели крвни зрнца, црвени крвни зрнца и тромбоцити, предизвикувајќи симптоми на леукемија.
Фактори на ризик
Овие фактори можат да го зголемат ризикот од развој на некои видови леукемија:
Претходен третман за рак – луѓето кои биле подложени на некои видови на хемотерапија и терапија со зрачење за други видови на рак имаат зголемен ризик за развој на одредени видови леукемија.
Генетски нарушувања – се чини дека генетските абнормалности играат улога во развојот на леукемија. Одредени генетски нарушувања, како што е Даунов синдром, се поврзани со зголемен ризик.
Изложеноста на одредени хемикалии како што е бензенот, кој се наоѓа во бензинот и се користи во хемиската индустрија, е поврзан со зголемен ризик.
Пушењето го зголемува ризикот.
Семејна историја на леукемија – ако на некој од вашето семејство му била дијагностицирана леукемија, ризикот од болеста може да се зголеми.
Третман на леукемија
Вашиот лекар ги одредува опциите за третман на леукемија врз основа на вашата возраст, здравје, типот на леукемија што ја имате и дали таа се проширила на други делови од вашето тело, вклучувајќи го и централниот нервен систем.
Вообичаените третмани кои се користат за борба против леукемијата вклучуваат:
Хемотерапијата е главната форма на третман за леукемија. Овој третман со лекови користи хемикалии за да ги убие клетките на леукемијата. Во зависност од типот на леукемија што ја имате, може да примите еден лек или комбинација од лекови. Овие лекови може да бидат во форма на таблети или може да се инјектираат директно во вена.
Целната терапија е третман со лекови насочен кон специфични абнормалности присутни во клетките на ракот. Со блокирање на овие абнормалности, насочените лекови може да предизвикаат смрт на канцерогените клетки.
Терапијата со зрачење користи Х-зраци или други високоенергетски зраци за да ги оштети клетките на леукемијата и да го запре нивниот раст. За време на терапијата со зрачење, лежите на маса додека околу вас се движи голема машина, насочувајќи го зрачењето до прецизни точки на вашето тело. Можете да примите зрачење на одредена област од вашето тело каде што има збир на клетки на леукемија, или можете да примате зрачење низ целото тело. Терапијата со зрачење може да се користи за да се подготви за трансплантација на коскена срцевина.
Трансплантацијата на коскена срцевина, наречена и трансплантација на матични клетки, помага во обновувањето на здравите матични клетки со замена на нездравата коскена срцевина со матични клетки без леукемија кои ќе регенерираат здрава коскена срцевина. Пред трансплантација на коскена срцевина, добивате многу високи дози на хемотерапија или терапија со зрачење за да ја уништите коскената срцевина што произведува леукемија. Потоа ќе добиете инфузија од матични клетки за да помогнете во обновата на вашата коскена срцевина. Можете да примате матични клетки од донатор или можеби ќе можете да ги користите вашите сопствени матични клетки.
Имунотерапијата го користи вашиот имунолошки систем за борба против ракот. Имунолошкиот систем на вашето тело кој се бори против болести можеби нема да го нападне вашиот рак бидејќи клетките на ракот произведуваат протеини кои им помагаат да се сокријат од клетките на имунолошкиот систем. Имунотерапијата делува така што го попречува овој процес.
Инженеринг на имуни клетки – специјализиран третман наречен терапија со Т-клетки со химеричен антиген рецептор (CAR) ги зема Т-клетките на вашето тело кои се борат против микроби, ги создава за борба против ракот и ги враќа назад во вашето тело.
Клиничките испитувања се експерименти за тестирање на нови третмани за рак и нови начини на користење на постоечки третмани.
