Централните банкари ширум светот размислуваат за иднината на нивните масивни програми за купување обврзници по завршувањето на пандемијата, знаејќи дека големите биланси доаѓаат со големи очекувања.
Групата од седум најразвиени економии лани акумулираше околу 7 трилиони долари долг бидејќи потроши многу за да се бори против пандемијата и да ги поддржи своите економии. Централните банки на крајот поседуваат голем дел од овој нов долг, пренесува „Bloomberg“.
Во време кога продолжуваат купувањата на средства, а се трошат стотици милијарди долари секој месец, вработените во Федералните резерви на САД и Европската централна банка се оние кои треба да откријат како и дали можат да ги намалат купиштата средства што ги имаат за поткрепен финансиски пазар, повеќе од една деценија.
Проблемот е во тоа што пазарите почнаа да очекуваат централните банки да ја користат својата куповна моќ за да ги изедначат сите ноти на неволја. Владите може да бидат во искушение да се потпрат на монетарните власти за да ги одржат ниските трошоци на неодредено време. И поборниците на оваа политика сега ги повикуваат банкарите да ја искористат својата моќ да се борат против нееднаквоста, па дури и климатските промени. Овие измешани очекувања придонесуваат за вознемиреност предизвикана од економисти, кои со години предупредуваат на долгорочните ефекти на квантитативното олеснување.
„Билансот на состојба на ФЕД ќе биде огромен долго време“, рече Алан Блиндер, поранешен потпретседател на ФЕД, кој сега е професор во Принстон. „Загрижува некои луѓе“, вели тој, но не и него самиот.
Големината на билансот на состојба на ФЕД во следните години во голема мерка ќе биде одредена од одлуките на Федералната комисија за отворен пазар за набавки на средства и политики за реинвестирање, се вели во извештајот на Федералните резерви во Њујорк во мај. Сепак, извештајот предвидува дека билансот може да се зголеми на 9 трилиони долари до 2023-та година, што е еквивалентно на 39% од бруто домашниот производ. Во голем број сценарија, активата на ФЕД може да остане на тоа ниво до 2030-та година или да се намали на 6,6 трилиони долари.
Инструментите за квантитативно олеснување се добредојдени за институциите кои се соочуваат со каматни стапки што се веќе близу или под нулата. Но, тие исто така го зајакнаа политичкиот профил на централните банки, оставајќи ги изложени на поголеми фискални потешкотии.
Прашањето е таканаречената фискална доминација, во која централните банки се спречени да ги следат своите инфлациони цели, поради страв од оштетување на државните финансии. Ова е поврзано со бројни проблеми, кои се движат од ерозија на независност и можност банкарите да ја напуштат премногу лабавата политика и да ја ослободат инфлацијата, до промена на режимот во кој се монетизираат државните заеми од централните банки кои купуваат долг директно.
Степенот на ситуацијата е јасен во Европа. И покрај тоа што откупот на државни обврзници во еврозоната некогаш предизвика обвинувања за недозволено финансиско финансирање, последните месеци високи политичари во Италија и Франција бараа да се „простат“ некои обврзници во портфолиото на централната банка и да се претворат во „вечен долг“, никогаш да не бидат вратени.
„Се свртевме кон овој вид на модерен режим на монетарна теорија, каде се чини дека неограничениот долг и слободните пари немаат никакви последици“, рече Чарлс Плосер, поранешен гувернер на Федералните резерви во Филаделфија, кој сега работи во институтот Хувер.
„Она што на крајот сум загрижен е политизацијата на централната банка“, додаде тој.
Доколку се забрза инфлацијата, централните банкари ќе бидат во многу тешка позиција. Ако каматните стапки се зголемат, владите ќе бидат незадоволни. Со одржување на ниско ниво, тие докажуваат дека ја изгубиле својата независност и можноста да ја контролираат инфлацијата. Излезот од оваа дилема е да се намали износот на долгот што го држиме, но што е можно побрзо. Гувернерот на Банката на Англија, Ендру Бејли, минатата година навести дека ова може да создаде повеќе простор за маневар во итна ситуација.
Но, во 2013-та година, откако САД излегоа од кризата, Федералните резерви сигнализираа обид за „стеснување“ на сопствениот биланс на состојба, што доведе до непосреден скок на приносот на обврзниците и превирања на глобалниот пазар. Централните банкари се претпазливи да го сторат истото повторно. Федералните резерви велат дека нема потреба да се дискутира за промена на темпото на откуп на обврзници се додека не се постигне многу поголем напредок во целите на нивното вработување и инфлацијата. Инвеститорите се фокусирани на тоа кога може да дојде тој момент.
Квантитативното олеснување е дел од монетарните алатки толку долго што дефиницијата за „нормално“ се смени. Постојат различни причини зошто централните банкари ќе сакаат да чуваат барем дел од своите тековни средства на неодредено време – можноста да интервенираат на финансиските пазари, да спречат шокови и да ги „зајакнат“ ефектите на монетарната политика.
За таа цел, централните банкари можеби ќе треба да докажат дека не се заробени во зависност и дека кога инфлацијата ќе се врати, тие можат да реагираат.
