Американскиот претседател Доналд Трамп, незадоволен од континуираните руски напади врз Украина и фрустриран од бавниот напредок на мировните преговори, размислува за воведување нови санкции против Русија оваа недела, дознава „The Wall Street Journal“ од извор близок до Белата куќа.
Иако не се очекуваат дополнителни санкции против банкарскиот сектор, според тие извори, Белата куќа разгледува голем број други мерки за да го принуди рускиот претседател Владимир Путин да направи отстапки на преговарачката маса – вклучувајќи го и предлогот за 30-дневно примирје што го поддржува Украина, но кое Кремљ сè уште упорно го отфрла.
Во неделата, Трамп јавно коментираше за можноста за воведување нови санкции за прв пат. „Апсолутно ја разгледуваме таа опција“, рече тој. „Убива многу луѓе. Не знам што му е. Што му се случи, по ѓаволите?“ рече Трамп, не криејќи го својот гнев кон рускиот лидер со кого претходно тврдеше дека има „посебен однос“.
Според неофицијални информации од врвот на американската администрација, Трамп ја разгледува и можноста за целосно повлекување од мировниот процес доколку „последниот обид“ не донесе резултати – што би бил преседан за претседателот кој за време на кампањата тврдеше дека ќе ја запре војната во Украина „уште на првиот ден“ од неговиот мандат.
Во случај на повлекување на САД од преговорите, останува нејасно дали Вашингтон ќе продолжи со воената помош за Киев, што би можело да има далекусежни последици за ситуацијата на фронтот и рамнотежата на силите.
„Претседателот Трамп јасно стави до знаење дека сака мир преку преговори“, изјави портпаролката на Белата куќа, Каролин Левит, додавајќи дека тој „мудро ги остава сите опции отворени“.
Овој пресврт означува нова фаза во заладувањето на односите меѓу САД и Русија – односи кои беа исклучително турбулентни дури и во претходните месеци. На почетокот на својот мандат, Трамп веруваше дека може да ги поправи односите со Москва благодарение на, како што тврдеше, неговото лично влијание врз Путин.
Жесток руски напад врз Киев
Само неколку часа откако Трамп објави можни нови санкции, Русија возврати со најсилниот воздушен напад врз Украина од почетокот на војната – лансирајќи повеќе од 350 беспилотни летала и најмалку девет крстосувачки ракети. Украинските воздухопловни сили потврдија дека станува збор за најинтензивниот напад од февруари 2022 година, додека Москва тврдеше дека нападот бил одговор на украинските напади врз руска територија.
Трамп, кој за време на кампањата се фалеше дека „ќе ја заврши војната за еден ден“, досега не успеа да добие никаква сериозна отстапка од рускиот претседател. Напротив, Путин ја засили агресијата, игнорирајќи ги сите мировни иницијативи што доаѓаа од Вашингтон.
Во понеделник, германскиот канцелар Фридрих Мерц објави дека САД, Германија, Франција и Велика Британија ги укинале ограничувањата за дострел на оружјето што го испорачувале на Украина – што сега му овозможува на Киев да напаѓа воени цели длабоко на руска територија. Досега, на Украина ѝ беше дозволено да користи западно оружје само во ограничена област.
Администрацијата на Џо Бајден беше против таквата одлука, плашејќи се од ескалација на конфликтот, но очигледно имало промена на ставот. Белата куќа сè уште официјално не коментираше за оваа промена.
Ставот на Трамп кон Путин во првите месеци од неговиот мандат варираше – од закани со санкции и остри изјави, до идеи за укинување на трговските бариери и американските инвестиции во Русија. Сепак, во последниве денови реториката станува сè поостра.
„Го познавам со години, секогаш сме се сложувале, но сега испраќа ракети во градовите и убива цивили. Тоа воопшто не ми се допаѓа“, рече Трамп во неделата. „Зборуваме за мир, а во исто време тој ги бомбардира Киев и другите градови. Тоа не ми се допаѓа. Воопшто не.“
Поранешниот американски амбасадор во Украина, Вилијам Тејлор, ја коментираше промената на тонот на Трамп: „Се чини дека Трамп сега почнува да разбира кој е Владимир Путин. Прашањето е – дали ова сознание ќе доведе до конкретни потези? Дали ќе воведе вистински санкции?“
„Одговорот досега изгледа вака: Трамп е на работ да заклучи – или веќе заклучил – дека Путин е пречка за мир“, додаде Тејлор.
Три пресвртни точки
Со недели, Трамп се спротивставуваше на повиците силно да реагира на отфрлањето на прекинот на огнот од страна на Путин, иако Украина се согласи на прекин на огнот. Блиски сојузници како републиканскиот сенатор Линдзи Греам го предупредија: Путин не сака мир, но ќе преговара само под притисок на санкции.
Како што откриваат високи американски функционери, три клучни фактори го обликувале ставот на Трамп за кризата.
Првата е длабоката непријатна страна на Трамп кон украинскиот претседател Володимир Зеленски, кого го смета за провокатор и „пречка за мир“. Во објава на социјалните мрежи во неделата, критикувајќи го Путин, Трамп рече дека „Зеленски не му помага на својот народ со начинот на кој зборува“, имплицирајќи дека тој дополнително го разгорува конфликтот.
Друга причина е верувањето на Трамп дека дополнителните санкции нема значително да ја ослабат воената моќ на Русија, но, според него, би можеле да ги уништат шансите за обновување на американско-руската економска соработка, што е важна стратешка цел за него.
Трето – и веројатно најважно – Трамп веруваше дека „го познава Путин доволно добро“ и дека ќе го послуша од лично почитување и ќе ја запре војната. Сепак, телефонскиот разговор со рускиот претседател минатата недела, за време на кој Путин повторно отфрли примирје, според изворите, беше „студен туш“ за Трамп.
„Путин не сака мир“
По разговорот со Путин, Трамп ги контактирал Зеленски и европските лидери, велејќи им дека се сомнева дека рускиот претседател воопшто сака крај на војната, пишува „The Wall Street Journal“.
Во меѓувреме, американскиот Сенат го зголемува притисокот врз Москва. Сенаторите Линдзи Греам и Ричард Блументал поднесоа закон со кој ќе се воведат нови санкции за Русија, како и високи царини за земјите што купуваат руска нафта, гас и ураниум. Предлогот веќе има поддршка од повеќе од 80 сенатори, што укажува на широк консензус против агресијата на Путин.
Така, според американските медиуми, Трамп се придружил на низа претседатели кои верувале дека можат да „најдат заеднички јазик“ со Владимир Путин – само за да сфатат дека биле измамени.
Во 2001 година, по средбата со Путин, Џорџ Буш помладиот рече дека „погледнал во неговите очи и ја видел душата на човек кој е искрен и доверлив“. Години подоцна, Путин започна инвазија на Грузија.
Во 2009 година, Барак Обама се обиде да ги „ресетира односите“, но следеше анексијата на Крим.
Дури и Трамп за време на неговиот прв мандат не успеа да ја спречи руската поддршка за сепаратистите во Донбас – иако снабдуваше оружје за Украина. На предизборните митинзи, тој тврдеше дека инвазијата никогаш немаше да се случи доколку тој беше претседател.
„Пред да стапнам во Овалната соба, веднаш откако ќе победиме на изборите, војната меѓу Русија и Украина ќе заврши“, изјави Трамп во јули 2023 година. „Ќе се реши.“
Но денес, како што ескалира војната, а Путин отфрла каков било договор, сè повеќе луѓе се прашуваат – дали реториката на Трамп е само уште една илузија што се распаѓа пред руската реалност?, пишува „The Wall Street Journal“.
