Денот кога Дејвид Фанк ја лансираше својата фирма за енергетски консултантски услуги пред две години во Спокејн, Вашингтон, бизнисот изгледаше ветувачки.
Нулта емисија „NorthWest“ оствари профит во првата година, при што Фанк очекува раст на приходите од не помалку од 70% за годината.
Овој став опстојуваше до изборот на Доналд Трамп на последните претседателски избори во САД.
На 20-ти јануари, првиот ден на Трамп во Белата куќа, американскиот претседател потпиша серија извршни наредби за кои вети дека ќе го поттикнат „целосното закрепнување на Америка“, потсетува „Telegraph“.
Тие вклучуваат сузбивање на имиграцијата, брз нагорен притисок во производството на фосилни горива, поништување на 78 одлуки на неговиот претходник Џо Бајден и замрзнување на сите плаќања што доспеваат според Законот за намалување на инфлацијата (ИРА).
Крајниот резултат за Фанк беше дека една недела подоцна американската влада одби да плати фактура од 65.000 долари за работата што неговата компанија ја заврши минатата година. До крајот на јануари, Фанк беше принуден да престане да ги плаќа сите тројца негови вработени.
„Беше поразително“, признава тој.
Неговото искуство е пример за економската реалност на кабинетот на Трамп 2.0. И иако претседателот ветува дека повторно ќе ги збогати Американците, досега го направи спротивното. Виорот на извршни наредби, кратења на работни места и казнени царини дестабилизираа големи делови од американската економија и поттикнаа стравувања од можна рецесија – нешто што самиот Трамп одби да го исклучи.
Почетната пазарна еуфорија, поттикната од надежите за даночни намалувања и дерегулација, брзо испари додека претседателот ги исполни своите ветувања дека ќе воведе невидени царини на стоки во вредност од 770 милијарди долари во глобалната трговска војна, насилно депортирање на 11 милиони имигранти без документи и намалување на буџетот на федералната влада за 1 трилион долари за оваа година.
Размерот, брзината и агресивноста на Трамп во неговите први 50 дена на власт доведоа до пад на берзата.
Широкиот „S&P 500“ падна за повеќе од 10 отсто од својот врв во февруари, ставајќи го на територија за корекција. „Nasdaq“, исто така, избриша повеќе од 13% од својата вредност од февруари.
Што се однесува до реалната економија, предупредувачките знаци трепкаат црвено: инвестициите се намалуваат, отворањето работни места е слабо, а довербата на потрошувачите брзо испарува.
Засега, рецесијата не е 100% сигурност – таа е повеќе дух што ја прогонува земјата отколку мрачна реалност. Но, дури и само забавување на американската економија може да има огромни последици не само за Американците, туку и за Британија, Европа и светот. Ова исто така може да биде поништување на самиот Трамп.
Претседателот прави амбициозен обид да ја преобликува не само глобалната економија, туку и федералната влада. Економската штета досега беше нуспроизвод – и останува да се види колку американскиот народ ќе поднесе.
Трамп во минатото се покажа чувствителен на флуктуациите на берзата, а неодамнешниот пад може да го натера да го намали темпото и агресијата со која ја спроведува својата агенда. Но, засега тој не покажува знаци на забавување.
„Никогаш не сме имале политичари спремни да прават работи што се потенцијално штетни за економијата“, рече Дарио Перкинс, управен директор на консултантската компанија „TS Lombard“. „Прашањето е, кој е прагот на болка за овие работи?
Аларм за рецесија
Колку се блиску САД до рецесија зависи од тоа кого прашувате, но речиси сите се согласуваат дека ризикот се зголемува.
Марк Занди, главен економист во „Moody’s Analytics“, вели дека заканата од рецесија во САД се удвоила од 15% на почетокот на годината на 35% денес. Аналитичарите на „JP Morgan“ го ставаат ризикот на 40%.
Банката на федерални резерви на Атланта минатата недела соопшти дека американската економија е на пат да се намали нагло во првите три месеци од годината.
„Goldman Sachs“, пак, ја намали прогнозата за раст за оваа година од 2,4% на 1,7% по трговските напади на Трамп.
Перкинс вели дека шансите за рецесија се поголеми сега отколку што беа во изминатите три години.
Дури и републиканските политичари и „Tesla“, управувани од најблискиот сојузник на Трамп, Илон Маск, алармираат за економската штета од плановите на Трамп. Сенаторката Сузан Колинс претходно оваа недела предупреди дека царините за канадски стоки ќе имаат негативно влијание врз економијата на Мејн. „Tesla“, пак, предупреди дека американските производители би можеле да бидат „претерано оптоварени“ со царините.
Она што сега ги загрижува аналитичарите и економистите е фактот дека Трамп не се откажува од својот план, дури и кога цените на акциите паѓаат и прогнозите за раст се влошуваат.
Запрашан за изгледите за американска рецесија минатиот викенд, Трамп рече: „Мразам да предвидувам такви работи. Има период на транзиција бидејќи ова што го правиме е многу големо“.
Ако САД паднат во рецесија, тоа ќе биде рецесија кована во Овалната соба. Тарифите, масовната имиграција и масовните федерални намалувања на работни места го земаат својот данок.
