Глобалната економија се движи кон крајот на годината со неочекуван спротивен ветер бидејќи забавувањето на инфлацијата го отвора патот за неверојатно меко приземјување. Но, додека економската страна на равенката изгледа поволна, постојат политички пречки, пишува „Bloomberg“.
Има голем број прашалници пред претседателските избори во САД, чии различни резултати имплицираат радикално различни економски исходи за светот.
Покрај тоа, националните долгови растат, конфликтот на Блискиот Исток ескалира, војната меѓу Русија и Украина се вжештува, а тензиите растат во Тајванскиот теснец. Наспроти оваа напната позадина, министрите за финансии и шефовите на централните банки се собираат оваа недела во Вашингтон на годишниот состанок на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) и Светската банка.
„Не очекувајте да славиме победа“, рече директорката на ММФ Кристалина Георгиева во коментарите пред состаноците.
Според Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД), невработеноста во напредните економии останува иста како и во 2022 година, околу времето кога централните банки почнуваат да ги зголемуваат трошоците за задолжување со најбрзо темпо во последните децении. „Bloomberg Economics“ прогнозира дека глобалниот бруто домашен производ (БДП) ќе порасне за 3% оваа година, што е под темпото од 3,3% во 2023-та година, но далеку од намалените прогнози на почетокот на годината.
Американските потрошувачи продолжуваат да трошат, а компаниите продолжуваат да вработуваат. И додека побарувачката во Европа слабее, економијата треба да продолжи да расте.
Во меѓувреме, кинеските креатори на политики секојдневно воведуваат стимулации за поддршка на секторот за недвижности. Овие мерки можеби нема да ги оправдаат надежите на насилните трговци со акции, но тие треба да бидат доволни за да ѝ помогнат на кинеската економија да се приближи до овогодинешната цел за раст од околу 5%.
Но, отпорноста на најголемите светски економии ќе биде тестирана.
Додека американскиот потпретседател Камала Харис генерално понуди широк политички континуитет со администрацијата на претседателот Џо Бајден, нејзиниот противник, поранешниот претседател Доналд Трамп, ги истакна политиките што ќе испратат шокови во глобалната трговија.
Трамп се закани дека ќе воведе царини од најмалку 10% за сите увезени стоки и 60% или повеќе за стоките од Кина. Тоа е рецепт кој би посеал „хаос за бизнис“, според заедничката анализа на Венди Еделберг од Институтот Брукингс и Морис Обстфелд од Институтот за меѓународна економија Петерсон.
Но, Трамп не мисли така. „Колку се повисоки тарифите, толку е поголема веројатноста бизнисот да дојде во Соединетите држави и да изгради фабрика во Соединетите држави за да не мора да ги плаќаат тарифите“, изјави поранешниот претседател на главниот уредник на „Bloomberg“, Џон Миклетвејт во интервју на 15-ти октомври во Економскиот клуб во Чикаго.
Сепак, економските прогнози покажуваат дека САД најмногу ќе загубат. Ако Кина возврати на предложените царини на Трамп, американскиот БДП би можел да биде за 0,8% помал до изборите во 2028 година, според „Bloomberg Economics“.
Ударот за кинеската економија би бил околу двојно послаб, а за Европската унија и Јапонија – уште помал. Европа би претрпела поголема штета доколку кинеските стоки го најдат својот пат во регионот во време кога производителите веќе се борат со слабата побарувачка. Инвестициите никогаш не закрепнале целосно од пандемијата и паѓаат од крајот на минатата година, а приватната потрошувачка останува слаба и покрај силниот раст на платите, ублажувањето на инфлаторните притисоци и досега стабилниот пазар на трудот.
Во четвртокот, Европската централна банка (ЕЦБ) ги намали каматните стапки по трет пат од јуни, сугерираше дека инфлацијата ќе се врати на целта од 2 отсто порано од очекуваното и изрази уверување дека може да се избегне рецесија.
„Сè уште го очекуваме тоа меко приземјување“, рече претседателката на ЕЦБ Кристин Лагард за новинарите по одлуката, додавајќи дека нова трговска војна ќе го загрози тој исход.
„Секое ограничување, секоја несигурност, секоја пречка за трговијата е релевантна за економија како европската, која е многу отворена“, рече таа.
Војни, долгови
Сеништето на трговска војна се наѕира додека непријателствата продолжуваат да беснеат во Украина и на Блискиот Исток.
Евентуална војна од целосен обем на Блискиот Исток би имала последици многу подалеку од регионот. „Bloomberg Economics“ проценува дека ако цената на нафтата достигне 100 долари за барел, а финансиските пазари се оддалечат од ризикот, тоа ќе потрае половина процентен поен од глобалниот економски раст во следните четири квартали и ќе ја забрза инфлацијата за 0,6 поени.
Друг ризик е државниот долг. Секогаш кога ќе се случи следното одложување, владите ќе имаат поограничени опции за одговор. Пред неколку дена ММФ процени дека светскиот јавен долг ќе достигне 100 трилиони долари, или 93 отсто од глобалниот бруто домашен производ, до крајот на оваа година и предупреди дека владите ќе мора да донесат тешки одлуки за да го стабилизираат задолжувањето.
Во петокот, американското Министерство за финансии објави дека товарот на долгот со камата на Вашингтон се искачил на највисоко ниво во последните 28 години, предизвикано од комбинацијата на огромниот буџетски дефицит и повисоките каматни стапки.
„Многу сум загрижена поради недостатокот на фискален простор, а исто така и за тоа дали загриженоста за инфлацијата ќе доведе до неоптимални одлуки за фискалниот одговор на голем шок“, рече Карен Динан, професорка на школата Кенеди во Харвард и поранешен економист во Федерални резерви.
Затоа и геополитиката и долгот се во центарот на вниманието на финансиерите кои се собираат во Вашингтон.
„Како може да има меко приземјување во свет што се распаѓа? Мислам дека САД или која било друга економија не може да има меко приземјување во сегашното опкружување. Ќе има пресврт“, рече Питер Прает, поранешен главен економист на ЕЦБ.
