Кога американскиот претседател Доналд Трамп испрати американски бомбардери да ги нападнат нуклеарните постројки на Иран минатиот викенд, тој се обложуваше дека може да му помогне на сојузникот Израел да ја осакати нуклеарната програма на Техеран, а воедно да го исполни своето долгогодишно ветување да се држи подалеку од долготрајна војна.
Само неколку дена подоцна, соопшти агенцијата, изненадувачката објава на Трамп во понеделник за договор за прекин на огнот меѓу Израел и Иран сугерираше дека тој можеби ги вратил владетелите на Техеран на преговарачка маса со бомбардирањето.
Но, останува долг список на големи неодговорени прашања, а не само дали какво било примирје навистина може да стапи на сила и да се одржи меѓу двајца лути непријатели чиј повеќегодишен конфликт во „сенка“ се претвори во војна „во воздух“, обележана во изминатите 12 дена со напади на териториите на другиот.
Исто така, сè уште непознати и неспоменати во објавата на Трамп на социјалните мрежи, во која беше објавено речиси „целосно и тотално примирје“, се условите за кои се согласија двете страни; дали САД и Иран ќе ги обноват неуспешните нуклеарни преговори; што ќе се случи со иранските залихи од збогатен ураниум за кои многу експерти веруваат дека можеби ги преживеале американските и израелските бомбардирања?
„Израелците постигнаа голем дел од своите цели… а Иран бараше диверзија“, рече Џонатан Паникоф, поранешен заменик-офицер за национално разузнавање на САД за Блискиот Исток. „САД се надеваат дека ова е почетокот на крајот. Предизвикот е дали постои стратегија за тоа што следи.“
Остануваат прашањата за тоа што всушност било договорено, дури и кога декларацијата на Трамп ги зголеми надежите за крај на конфликтот што предизвика стравувања од поширока регионална војна.
Израел не го потврди веднаш договорот за прекин на огнот, а израелската војска соопшти дека детектирала ракети испукани од Иран кон Израел во раните утрински часови во вторник. Четири лица загинаа во ракетен напад врз зграда во Бершеба, соопшти израелската служба за вонредни ситуации.
Кратко потоа, Трамп рече дека прекинот на огнот меѓу Израел и Иран „сега е во сила“ и ги повика двете земји да не го прекршуваат.
Иако ирански функционер претходно потврди дека Техеран го прифатил прекинот на огнот, министерот за надворешни работи на земјата, Абас Аракчи, рече дека нема да има крај на непријателствата доколку Израел не ги прекине нападите.
Но тоа не ги спречи Трамп и неговите лојални соработници да го фалат она што го сметаат за значајно достигнување на пристапот на надворешната политика што го нарекуваат „мир преку сила“.
Трамп ја поддржа проценката на Израел дека Иран се приближува кон развој на нуклеарно оружје, што Техеран долго време го негираше.
Американските разузнавачки агенции претходно оваа година соопштија дека проценуваат дека Иран не гради нуклеарно оружје, а извор со пристап до американските разузнавачки извештаи минатата недела за Ројтерс изјави дека ставот не се променил.
Соопштението на Трамп дојде само неколку часа откако Иран испали ракети врз американската воздухопловна база во Катар, без жртви, како одговор на американското исфрлање на 13.500 килограми бомби за разбивање бункери врз подземните нуклеарни постројки на Иран во текот на викендот.
Претставници на администрацијата на Трамп верувале дека одговорот на Иран во понеделникот бил калибриран за да се избегне понатамошна ескалација со САД, според извори запознаени со ситуацијата.
Трамп повика на разговори со Израел и Иран, а висок функционер на Белата куќа изјави дека Израел се согласил на прекин на огнот сè додека Иран не започне нови напади. Иран сигнализираше дека нема да има понатамошни напади, изјави официјалното лице под услов на анонимност.
Трамп разговарал директно со израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху, а потпретседателот Џ.Д. Венс, државниот секретар Марко Рубио и специјалниот претставник на САД Стив Виткоф биле вклучени во директна и индиректна комуникација со Иран, рече официјалното лице.
Катар, исто така, помогна во посредувањето во контактите со Иранците.
Иран, исто така, беше подготвен за прекин на огнот бидејќи беше во сериозно „ослабена состојба“, изјави официјален претставник на Белата куќа.
Иранците се соочија со денови израелски бомбардирања на нуклеарни и воени објекти, како и со целни атентати врз врвни нуклеарни научници и команданти за безбедност.
Во последните денови, Трамп јавно размислува и за перспективите за „промена на режимот“ во Иран.
Претходно во понеделник, тројца израелски претставници изјавија дека нивната влада сака наскоро да ја заврши својата кампања во Иран и дека им пренела порака на САД, но дека тоа многу ќе зависи од Техеран.
„Сега кога Трамп прогласи „светски мир“, ќе му биде тешко на Нетанјаху јавно да го побие“, рече Лаура Блуменфелд, експерт за Блискиот Исток на Школата за напредни меѓународни студии „Џонс Хопкинс“ во Вашингтон.
