Ако минималната плата во Македонија достигне 500 евра, за многумина тоа би изгледало како конечно пристигнување на „економското спасение“.
Но, што навистина ќе значи тоа за секојдневниот живот на граѓаните, економијата, пазарот на труд и цените во маркетите?
Во моментов, многу семејства едвај го поврзуваат крајот со крајот со примања под или околу сегашната минимална плата од околу 24.000 денари.
Затоа, ветувањето за 500 евра звучи примамливо, но економските аналитичари предупредуваат дека без сериозни структурни промени, оваа бројка може да биде само „број на хартија“.
„Ако минималната плата стане 500 евра, а продуктивноста не порасне, ќе влеземе во спирала на зголемени трошоци и инфлација“, вели економистот Александар Дојчинов. „Фирмите ќе ги префрлат повисоките трошоци на потрошувачите, што значи дека лебот, млекото и основните производи ќе станат уште поскапи“.
На пазарот на труд, можно е оваа мерка да создаде парадокс: луѓето ќе сакаат да работат, но работодавачите ќе се двоумат дали да вработат нови лица.
Особено ќе бидат погодени малите бизниси, за кои зголемувањето на платите значи или намалување на бројот на вработени или затворање на дуќаните.
„Јас сум занаетчија, работам со тројца луѓе. Ако морам на сите да им давам по 500 евра, а клиентите не сакаат да платат повисока цена за услугата, ќе морам или да ги отпуштам, или сам да работам“, вели Борче, сопственик на мал сервис во Ѓорче Петров.
Од друга страна, вработените го гледаат тоа како шанса конечно да живеат со помалку стрес.
„Не бараме луксуз. Само да можеме да купиме храна, да платиме сметки и барем еднаш месечно да однесеме дете во кино“, вели Марта Ѓорѓиева од Кисела Вода.
Во поширока перспектива, покачувањето на минималната плата може да има и политичка тежина. Тоа често се користи како предизборна алатка, без да се објасни како ќе се одржи економската рамнотежа.
„Популизам без план е најбрзиот пат до нова криза“, предупредуваат експертите.
Има и алтернативи – наместо директно зголемување на платата, државата може да ги намали даночните оптоварувања, да воведе ваучери за енергија или субвенции за храна. Тоа би имало побрз ефект, а би избегнало голем притисок врз бизнисот.
На крајот на краиштата, 500 евра минимална плата не е нереална цел – но само ако е резултат на раст, продуктивност, инвестиции и модернизација. Во спротивно, таа бројка може да биде уште една „голема надеж“ што ќе заврши како уште едно разочарување во џебовите на граѓаните.
Б.З.М.
