Европската комисија претстави Бела книга за европската одбрана и план за повторно вооружување на Европа.
Европската комисија и високата претставничка на ЕУ за надворешна политика и безбедност, Каја Калас, денеска ја претставија Белата книга за европската одбрана – подготвеност 2030 година и одбранбениот пакет според планот „Rearm Europe“, кои имаат за цел да одговорат на „краткорочната итност за поддршка на Украина, но и да се одговори на итната долгорочна потреба за зајакнување на безбедноста и одбраната на Европа“.
Како што се наведува во соопштението на Комисијата, „овој амбициозен одбранбен пакет“, како дел од планот за повторно вооружување на Европа, обезбедува финансиски потпора за земјите-членки на ЕУ за поттикнување на зголемени инвестиции во одбранбените капацитети.
Додека планот „Rearm Europe/Readiness 2030“ ги зајакнува паневропските одбранбени способности со нови финансиски ресурси, Белата книга врамува нов пристап кон одбраната и ги идентификува инвестициските потреби, објаснува Комисијата.
Што се однесува до Белата книга, таа претставува решенија за затворање на празнините во критичните способности и за изградба на силна одбранбена индустриска база.
Тој, исто така, предлага начини на кои земјите-членки можат масовно да инвестираат во одбраната, да набавуваат одбранбени системи и да ја изградат долгорочната подготвеност на европската одбранбена индустрија.
„Ова е од суштинско значење за европската безбедност. Европа мора да инвестира во безбедноста и одбраната на континентот, продолжувајќи да ја поддржува Украина во одбраната од руската агресија“, се вели во соопштението на Комисијата.
Со цел ефективно да се одговори на овие предизвици, Белата книга прикажува голем број клучни линии на дејствување, како што се решавање на празнините во способностите, со фокус на критичните способности идентификувани од земјата-членка, поддршка на европската одбранбена индустрија преку севкупната побарувачка и зголемени заеднички набавки, како и поддршка на Украина преку зголемена воена помош и подлабока интеграција на европската и украинската одбранбена индустрија.
Исто така, наведените насоки на дејствување се продлабочување на одбранбениот пазар низ ЕУ, вклучително и преку поедноставување на регулативите, потоа забрзување на трансформацијата на одбраната преку нарушувачки иновации како што се вештачката интелигенција и квантната технологија, зголемување на европската подготвеност за најлошите сценарија преку подобрување на воената мобилност, складирање и зајакнување на надворешните граници, особено зајакнување на копнените земји со Русија, како и копнените земји со светот.
Што се однесува до планот за повторно вооружување на Европа, тој дозволува трошење на над 800 милијарди евра, како што претходно најави претседателката на Комисијата Урсула фон дер Лајен.
Овој план вклучува, меѓу другото, нов посветен безбедносен акционен инструмент за Европа, таканаречен SAFE, според кој „во светло на сегашните исклучителни околности“ Комисијата ќе собере до 150 милијарди евра на пазарите на капитал, потпирајќи се на својот добро воспоставен единствен пристап за финансирање за да им помогне на земјите-членки на ЕУ брзо и значително да ги зголемат инвестициите во одбранбените капацитети на Европа.
Како што е објаснето понатаму, овие средства ќе бидат исплатени на заинтересираните земји-членки на барање, врз основа на националните планови.
Исплатите ќе се вршат во форма на долгорочни, атрактивно структурирани заеми по конкурентни стапки, кои ќе ги отплатат земјите-членки-кориснички. Заемите ќе бидат покриени од буџетската резерва на ЕУ.
„SAFE ќе им овозможи на земјите-членки веднаш и масовно да ги зголемат своите одбранбени инвестиции преку заеднички набавки од европската одбранбена индустрија, фокусирајќи се на приоритетните способности. Ова ќе придонесе за обезбедување интероперабилност, предвидливост и намалување на трошоците за силна европска одбранбена индустриска база“, се вели во соопштението на Комисијата.
Се додава дека Украина и земјите-членки на Европската асоцијација за слободна трговија и Европската економска зона (ЕФТА/ЕЕА) ќе можат да се приклучат на заедничките набавки.
Инструментот SAFE, исто така, ќе им овозможи на земјите-кандидатки, потенцијалните кандидати, земјите кои пристапуваат и земјите кои потпишале безбедносно и одбранбено партнерство со ЕУ да се приклучат на заедничките набавки и да придонесат за севкупната побарувачка.
Овие земји, исто така, можат да преговараат за конкретни, заемно корисни договори за учество на нивните индустрии во таквите набавки. Планот за повторно вооружување на Европа вклучува и ослободување јавни средства за одбрана на национално ниво.
Комисијата ги повика земјите-членки да ја активираат националната клаузула за отстапување од Пактот за стабилност и раст, што ќе им обезбеди дополнителен буџетски простор за зголемување на трошоците за одбраната, во рамките на фискалните правила на ЕУ.
Со цел да се зачува фискалната одржливост, отстапувањето ќе биде ограничено само на зголемување на трошоците за одбрана до максимум 1,5 отсто од БДП за секоја година од активирање на националната клаузула за отстапување, за период од четири години.
Планот предвидува и искористување на групата на Европските инвестициони банки и мобилизација на приватен капитал преку забрзување на Унијата за штедење и иновации.
