Македонската економија веќе со децении се соочува со предизвици поврзани со одржливиот раст, стабилноста на домашните компании и намалувањето на невработеноста.
Во таа насока, клучна улога отсекогаш играле странските директни инвестиции (СДИ), кои носат свеж капитал, технологија и нови работни места.
Но, дали земјата може да се стабилизира без нив? Дали постои стратегија што би овозможила одржлив економски раст базиран исклучиво на домашните ресурси?
Домашен потенцијал – реалност или илузија?
Економскиот аналитичар Александар Дојчинов вели дека македонската економија има капацитет за стабилизација, но само доколку се искористат сите расположливи ресурси.
„Постојат неколку столба на кои би можел да се потпре економскиот раст – земјоделството, малите и средни претпријатија и домашните иновации. Но, за тоа да се случи, потребна е поинаква економска политика, пофлексибилни кредитни линии за претприемачите и намалување на бирократските бариери“, вели Дојчинов.
Домашната индустрија, особено агросекторот, може да биде силен двигател на економијата.
Македонија има плодна почва, разновиден климатски спектар и традиција во земјоделството, но малите земјоделци честопати немаат доволен капитал за модернизација на производството.
Зошто странските инвестиции се важни?
Дел од економистите сметаат дека без странски инвестиции, македонската економија би имала сериозни проблеми со ликвидноста и растот.
Странските компании внесуваат не само финансиски средства, туку и нови технологии и деловни практики што тешко би се развиле само со домашни капацитети.
„Голем дел од индустриските зони во земјата функционираат токму благодарение на странските компании. Тие отвораат илјадници работни места и носат стабилност. Без нив, ќе се намали извозот, а со тоа и девизниот прилив во земјата”, истакнува Дојчинов.
Може ли државата да ги замени странските инвеститори?
Некои економски стручњаци предлагаат модел каде што државата, преку субвенции, грантови и стимулативни политики, би можела да ја пополни празнината што би се создала со отсуството на странски инвестиции.
„Клучот е во тоа да се развие силна државна поддршка за малите и средни бизниси, но и да се поттикнат домашните големи компании да инвестираат повеќе во нови технологии. Во спротивно, без странски капитал, ризикуваме стагнација“, вели аналитичарот Ведран Кузмановски.
Па така, иако постои теоретска можност македонската економија да се стабилизира без странски инвестиции, реалноста покажува дека таа опција би била многу тешка и ризична.
Најдоброто решение, според експертите, е балансирана стратегија која ќе ги поттикне домашните претприемачи, но и ќе продолжи да привлекува странски капитал.
Без структурни економски реформи, стабилна правна средина и вложување во домашното стопанство, стабилноста ќе остане недостижна цел.
Б.З.М.
