Брзото преземање на две американски владини агенции му овозможи на милијардерот роден во Јужна Африка, Илон Маск, да добие невидена контрола над 2,2 милиони вработени во американските федерални институции и да започне драматична трансформација на владата, пишува Ројтерс.
Најбогатиот човек на светот и сојузник на претседателот Доналд Трамп, Маск (53) создаде нов центар на моќ во Вашингтон во рок од две недели додека ја спроведува иницијативата на Трамп за намалување на трошоците и големината на американската влада.
Како извршен директор на Tesla и основач на SpaceX, Маск дејствуваше брзо по инаугурацијата на Трамп на 20 јануари, ангажирајќи тимови од сегашни и поранешни вработени во неговите компании како негови агенти.
Потегот на Маск предизвика бран на паника меѓу владините службеници и доведе до јавни протести во Вашингтон, понекогаш дури и засенувајќи ја сопствената агенда на Трамп.
Непредвидливата трговска војна на Трамп со соседите Канада и Мексико се најде на насловните страници заедно со напорите на Маск да ја затвори УСАИД, Американската агенција за меѓународен развој, која е главниот канал за хуманитарна помош на САД до светот.
Назначувањето на Маск е дел од големата реорганизација на владата предводена од Трамп, кој отпушти и маргинализира стотици државни службеници како прв чекор кон намалување на бирократијата и инсталирање на повеќе лојален персонал.
Американците се сведоци на „извонредна централизација на моќта кај лице кое нема безбедносно одобрение од највисоко ниво или не поминало низ никаков процес на потврда во Сенатот“, рече Дон Мојнихан, професор на Факултетот за јавна политика Форд на Универзитетот во Мичиген.
„Маск има невидена и централизирана контрола врз основните механизми на власта“, додаде тој.
Сепак, Маск дејствува со дозвола на Трамп. Претседателот им рече на новинарите во понеделникот дека милијардерот мора да побара одобрение од Белата куќа за кој било од неговите чекори.
„Илон не може и нема да направи ништо без наше одобрение, а ние ќе му го дадеме кога е соодветно; кога тоа не е, ние нема да му дозволиме. „Тој одговара пред нас“, рече тој.
„Неверојатна моќ“
Трамп го стави Маск на чело на она што и двајцата го нарекуваат Министерство за ефикасност на владата. И покрај неговото име, тоа не е министерство, Маск не добива државна плата, а формирањето на DOGE (Оддел за владина ефикасност) веднаш беше проследено со тужби од синдикатите, чуварите и групите од јавен интерес.
Точниот состав на DOGE е нејасен. Администрацијата на Трамп не објави список на вработени во DOGE, ниту како се платени, колкумина влегле во поединечни агенции и дали тие се официјално вработени во владата. Тоа покренува прашања за тоа кому тие се одговорни – Маск или Трамп како главен извршен директор.
Маск и неговите заменици на DOGE ја презедоа Канцеларијата за управување со човечки ресурси (OPM) и Управата за општи услуги (GSA), заедно со нивните компјутерски системи.
ОПМ е центар за човечки ресурси на американската влада, кој надгледува 2,2 милиони владини работници. Минатата недела оттаму беа испратени мејлови во кои на вработените им се нудат финансиски стимулации за доброволно заминување. GSA ги надгледува повеќето владини договори и управува со федералниот недвижен имот.
Најмалку четворица сегашни и поранешни помошници на Маск се дел од тимот што ја презеде OPM, исклучувајќи некои високи менаџери од нивните сопствени компјутерски системи, изјавија извори за Ројтерс. Маск ја посети GSA минатиот четврток, изјави официјален претставник, додека членовите на неговиот тим ја презедоа агенцијата.
Во петокот, тимот на Маск доби пристап до системот за плаќање на американското Министерство за финансии, кој дава повеќе од 6 трилиони долари годишно во име на федералните агенции и содржи лични информации на милиони Американци кои добиваат социјална помош, враќање на даноците и други плаќања.
Мајкл Линден, висок функционер за време на администрацијата на поранешниот претседател Џо Бајден во Канцеларијата за менаџмент и буџет, рече дека пристапот на помошниците на Маск до платните системи им дава неверојатна моќ.
„Тие би можеле да изберат кои плаќања ќе ги направи федералната влада“, рече Линден во интервјуто.
Ниту Маск ниту Белата куќа веднаш не одговорија на барањето за коментар.
Трамп постојано нагласува дека федералната бирократија е премногу гломазна и неефикасна и дека треба да се намали. Тој, исто така, обвинува многу државни службеници дека се либерални идеолози кои сакаат да ја саботираат неговата агенда.
Маск ги надминува своите овластувања.
„Оние од нас кои работеле во компаниите на Илон можат да го препознаат неговиот ракопис во сè што се случува во владата во моментов“, рече Томас Молин, поранешен постар инженер во SpaceX. „Сè изгледа како импровизација, а неговите лојалисти се во паника и се обидуваат да го реализираат секој негов каприц и желба што е можно побрзо.
Менаџмент експерти велат дека Маск веќе го надминал мандатот што му е доделен со извршната наредба што Трамп ја потпиша на 20 јануари.
Наредбата наложува модернизација на федералната технологија и софтвер „за да се максимизира владината ефикасност и продуктивност“. Други наредби за замрзнување на вработување и регрутирање наведуваат дека DOGE треба да соработува со други агенции за да даде препораки.
Сепак, Маск и неговите помошници очигледно прават многу повеќе отколку само да даваат препораки.
Персоналот на DOGE се судри со безбедносните службеници околу пристапот до чувствителните информации во седиштето на УСАИД во Вашингтон и активно учествуваше во намалувањето на големината на агенцијата.
Стравот зафати многу вработени во владата, кои се собираат на Reddit, Signal и Facebook за да споделат информации за тоа што се случува во нивните агенции и да разговараат за стратегиите за одговор. Тие исто така предупредуваат дека персоналот на DOGE користи дигитални маркери и специфични шеми за растојание во е-поштата за да ги следи потенцијалните укажувачи.
За критичарите на Маск, вклучително и демократите во Конгресот, ова изгледа како непријателско преземање на владата. Синдикатите на државните служби поднесоа тужби за да го блокираат пристапот на Маск до чувствителните компјутерски системи.
„Нема четврта гранка на власта по име Илон Маск“, рече демократскиот конгресмен Џејми Раскин за време на протестот пред седиштето на УСАИД.
