TikTok, глобално популарната платформа за кратки видео содржини, е на работ да биде забранета во САД. Оваа ситуација е резултат на растечките тензии меѓу САД и Кина, кои се интензивираа во последниве години преку трговски војни, технолошки ограничувања и политички конфликти. Доколку TikTok биде забранет, последиците ќе се почувствуваат на социјално, економско и технолошко ниво, а планот е TikTok повеќе да не постои во оваа земја од 19 јануари.
TikTok, платформа која го редефинира начинот на кој милиони луѓе ширум светот консумираат и создаваат дигитална содржина, се соочува со сериозна закана од забрана во САД. Оваа одлука, која американската влада ја оправдува врз основа на националната безбедност, може да предизвика тектонски промени, како на американско, така и на глобално ниво.
Во април 2024 година, Конгресот на САД усвои нацрт-закон со кој се бара ByteDance, кинеската компанија која е сопственик на TikTok, да ги продаде операциите на апликацијата во САД на американски купувач до јануари 2025 година. Во спротивно, TikTok ќе биде забранет на американскиот пазар.
Главната причина за оваа одлука лежи во загриженоста дека ByteDance може да биде принуден да споделува податоци за американските корисници со кинеската влада, што, според американското Министерство за правда, го прави TikTok „закана за националната безбедност од огромни размери“. Иако TikTok упорно ги негира овие наводи, тврдејќи дека ги чува податоците на американските корисници на серверите во САД и Сингапур, скептицизмот на владата не стивнува.
Американската загриженост за TikTok не е изолирана. Слични потези веќе се направени и во други делови на светот. Индија го забрани TikTok во 2020 година, додека владите на Обединетото Кралство и Европската унија ја забранија апликацијата на уредите на вработените поради безбедносни причини. Овие забрани укажуваат на глобалната димензија на проблемот и ја нагласуваат важноста на контролата на податоците во дигиталната ера.
Забранувањето на TikTok нема веднаш да ја избрише апликацијата од уредите на постоечките корисници, но отстранувањето на апликацијата од продавниците како Apple App Store и Google Play ќе спречи преземање на нови верзии и ажурирања. На прв поглед, корисниците сè уште ќе можат да ја користат апликацијата, но без ажурирања на софтверот, апликацијата брзо би станала нестабилна.
За милиони американски создавачи на содржини и мали бизниси, кои користат TikTok како клучна алатка за да допрат до својата публика, губењето на апликацијата би било катастрофално. Креаторите на содржини се потпираат на алгоритмот за препораки на TikTok, кој им овозможува дури и на корисниците со мали следбеници да постигнат вирален успех. Без TikTok, многумина ќе бидат принудени да се префрлат на алтернативи како што се Instagram Reels, YouTube Shorts или Snapchat, што би барало значителни прилагодувања.
Ако TikTok биде забранет, платформата Reels на Instagram и YouTube Shorts, кои се дел од инфраструктурата на Google, ќе бидат меѓу главните конкуренти кои се обидуваат да ги привлечат поранешните корисници на TikTok. Иако двете платформи имаат значителни предности, нивната способност да ја заменат технологијата на TikTok и нејзината висока стапка на ангажираност остануваат сомнителни.
Додека судиите на Врховниот суд ја разгледуваат иднината на TikTok во Соединетите држави, се поголем број американски корисници на социјалните медиуми реагираат со префрлање на неочекувана алтернатива: Rednote, многу популарна социјална мрежа во Кина.
Оваа апликација го зазеде првото место на американската верзија на Apple App Store во вторникот. Според извештајот на компанијата Sensor Tower со седиште во Сан Франциско, преземањата на апликации во САД се речиси тројно зголемени во последните седум дена во споредба со претходната недела. Ројтерс објави дека повеќе од 700.000 нови корисници го преземале Rednote за само два дена, повикувајќи се на извори блиски до компанијата.
Во светлината на зголемената неизвесност, вниманието се свртува кон Илон Маск, милијардерот познат по неговата способност да управува и да ги трансформира индустриите. Според извори блиски до кинеската влада, една од опциите што се разгледува е продажбата на американските операции на TikTok на компанијата X, која е во сопственост на конгломератот на Маск.
Илон Маск го купи Твитер за 44 милијарди долари во 2022 година, трансформирајќи го во компанија со многу поширок фокус, вклучувајќи го и развојот на вештачката интелигенција преку неговата компанија xAI. Според изворите, TikTok би можел да стане дел од оваа поширока стратегија, со оглед на неговата огромна корисничка база (170 милиони месечни активни корисници во САД) и напредните алгоритми за персонализација на содржината.
Сепак, продажбата на TikTok на Маск или кој било друг купувач носи значителни правни и технички предизвици. Кинеската влада има право на вето врз продажбата на клучните технолошки средства на компании како ByteDance, вклучувајќи го и алгоритмот за препораки на TikTok. Исто така, вредноста на операциите на TikTok во САД се проценува на 40-50 милијарди долари, што е исклучително висока сума дури и за најбогатиот човек во светот.
Сепак, правните битки околу уставноста на американскиот закон за забрана на TikTok сè уште се во тек. Адвокатите на TikTok тврдат дека законот го прекршува Првиот амандман на Уставот, кој ја штити слободата на говорот. Сепак, Врховниот суд за време на расправата посочи дека безбедносните причини може да имаат приоритет.
Забраната на TikTok во САД не е само прашање на една апликација, туку дел од поширок конфликт меѓу САД и Кина за доминација во технолошката индустрија. Ова вклучува контрола врз вештачката интелигенција, комуникациските мрежи и глобалните економски ресурси.
За корисниците и креаторите на содржини, забраната ќе го означи крајот на ерата во која TikTok беше главен медиум за изразување и креативност. Дополнително, прашањето за слободата на говорот во дигиталниот простор ќе биде ставено во фокус, имајќи предвид дека забраната ќе ја ограничи можноста на корисниците слободно да споделуваат содржина.
