Со појавата на пандемијата од ковид-19, многу работници во светот се соочија со нова реалност: работа од дома.
Оваа форма на работа има свои предности, но и предизвици, како за работниците, така и за работодавачите. Како се справуваат македонските работници со работа од дома и какви се нивните искуства?
Според истражување на Европската фондација за подобрување на животните и работните услови, 17% од работниците во Македонија работеле од дома во 2020 година, во споредба со 5% во 2019 година. Ова е значително зголемување ја става нашата земја на 12-то место во Европа по процент на работници кои работат од дома.
Работата од дома нуди некои предности за работниците, како што се: флексибилност на работното време, заштеда на време и пари за транспорт, подобар баланс помеѓу работата и приватниот живот, и намалена изложеност на ризик од зараза. Некои од работниците кои работат од дома изјавиле дека се чувствуваат посреќни, поефикасни и поангажирани со својата работа.
Но, работа од дома не е без свои предизвици. Некои од нив се: недостиг на директна комуникација и социјализација со колегите, тешкотии во одвојување на работниот и приватниот простор, зголемен стрес и притисок, недоволна опрема и техничка поддршка, и намалена видливост и признание од страна на работодавачите.
Некои од работниците кои работат од дома изјавиле дека се чувствуваат поизолирани, поискршени и поизложени на прекумерна работа.
Работа од дома бара и одредени правни и организациски промени од страна на работодавачите и државата.
Во Македонија нема конкретен закон што би ги регулирал правата и обврските при работење од далечина. Според постојната законска регулатива, „како вршење работа од дома се смета работа која работникот ја врши во својот дом или во простории по свој избор што се надвор од деловните простории на работодавецот“. Со договорот за вработување, работодавачот и работникот ги уредуваат правата, обврските и условите на работата. Но, ова не е доволно за да се обезбеди адекватна заштита и поддршка за работниците кои работат од дома, особено во однос на здравствената и безбедносна заштита, надоместоците за трошоци, социјалното осигурување, обука и развој, и учество во одлучувањето.
Затоа, потребно е да се донасат нови законски и институционални мерки за да се овозможи и поддржи работа од дома како трајно решение, а не само како привремена потреба. Работа од дома може да има позитивни ефекти за економијата, општеството и животната средина, ако се спроведе на одговорен и одржлив начин.
За тоа се потребни соработка и дијалог помеѓу сите заинтересирани страни: работниците, работодавачите, синдикатите, Владата и граѓанското општество.
Б.З.М.
