Во вторникот, Врховниот суд на американската сојузна држава Колорадо го прогласи поранешниот американски претседател Доналд Трамп за неподобен за Белата куќа врз основа на стара и ретко користена одредба од американскиот Устав со која се забранува учество на бунтовниците во владата и ја забрани можноста да се кандидира во таа држава за време на претседателските избори во ноември 2024 година.
Ова води до веројатна пресметка на адвокатите во Врховниот суд на САД кои ќе треба да одлучат дали Трамп, како фаворит за номинација на Републиканската партија на изборите, може да остане во таа трка.
Одлуката на судот, чиишто судии беа именувани од демократски гувернери, е прва во историјата во која член 3.14. амандманот на Уставот на САД се користи за дисквалификување на претседателски кандидат.
Врховниот суд на Колорадо одлучи така, поништувајќи ја пресудата на судијата на окружниот суд кој, иако утврди дека Трамп поттикнал бунт со неговата улога во нападот на Капитол во Вашингтон на 6 јануари 2021 година, рече дека не може да му биде забрането учество на изборите бидејќи не е јасно дали одредбата од Уставот на САД се однесува и на претседателот.
„Не дојдовме лесно до оваа одлука“, напишаа судиите на Врховниот суд во Колорадо.
„Свесни сме за големината и тежината на прашањата пред нас. Свесни сме и за нашата свечена должност да го применуваме законот без страв и наклоност и без разлика на неговото влијание врз реакцијата на јавноста на одлуките што законот ги бара да ги донесеме“, потенцираат судиите.
Адвокатите на Трамп ветија дека веднаш ќе се жалат до Врховниот суд на САД, кој го има последниот збор за уставните прашања. Изборниот штаб на Трамп, исто така, соопшти дека работи на одговор на пресудата.
Во 2020 година, Трамп загуби во Колорадо за 13 процентни поени и нема да му треба таа држава за да победи на следните претседателски избори во 2024 година.
Но, опасноста за поранешниот претседател е дека голем број американски државни судови и претставници на изборите ќе го следат примерот на Колорадо и ќе го исклучат Трамп од трката во државите каде што би морал да победи за повторно да стане претседател на САД.
Официјални лица од Колорадо велат дека проблемот мора да се реши до 5 јануари, крајниот рок во кој државата треба да ги испечати своите гласачки ливчиња за претседателските избори во ноември.
Случајот во Колорадо е првиот во кој успеаја обвинителите. По еднонеделното сослушување во ноември, окружниот судија Сара Б. Валас откри дека Трамп навистина „се вклучил во бунт“ со поттикнување напад на Капитол на 6 јануари 2021 година, а нејзината одлука да дозволи гласање за Трамп во ноември била техничка.
Адвокатите на Трамп го убедија судијата Валас дека со оглед на тоа што формулацијата во Дел 3 од Уставот на САД се однесува на „офицерите на Соединетите држави“ кои се заколнуваат дека ќе го „поддржат“ Уставот против кој потоа се бунтуваат, тоа не смее да важи за претседателот, кој не е втор во Уставот како „офицер на Соединетите Држави“ и чија заклетва е „да го чува, штити и брани“ Уставот.
Таа одредба, исто така, вели дека опфатените канцеларии вклучуваат сенатор, претставник, избирачи на претседател и потпретседател и сите други „под Соединетите држави“, но не го спомнува конкретно самиот претседател.
Највисокиот државен суд во Колорадо не се согласи со ова, застана на страната на адвокатите на шестмина републикански гласачи од Колорадо и други гласачи кои тврдеа дека е апсурдно да се замисли дека авторите на тој стар уставен амандман, плашејќи се од враќањето на поранешните функционери на Конфедерацијата на власт, им забрани пристап само до пониски функции, а не пристап до највисоката позиција во државата.
„Тоа е исто како да се каже дека бунтовник кој зел оружје и се свртел против државата не може да биде шериф на округот, но тој може да биде претседател“, рече адвокатот Џејсон Мареј пред судот на почетокот на декември.
