Ултраобработена храна (на англ. ultraprocessed food или UPF), индустриски формулации подготвени за јадење или подготвени за јадење со загревање, кои се направени од состојки извлечени од храна или синтетизирани во лаборатории, постепено ја заменуваат традиционалната храна и оброците направени од свежи и минимално обработени состојки во многу земји.
Една нова студија во Американскиот весник за превентивна медицина покажа дека зголемената потрошувачка на оваа храна е поврзана со повеќе од 10 отсто од прерани смртни случаи кои можеле да се спречат во Бразил во 2019 година, иако Бразилците консумираат многу помалку од оваа храна од поразвиените земји.
Претходните студии за моделирање го процениле здравствениот и економскиот товар на критичните состојки, како што се натриумот, шеќерот и транс мастите, како и на одредена храна или пијалоци, како што се пијалоците засладени со шеќер. Според нашите сознанија, ниту една студија досега не го проценила потенцијалното влијание на UPF врз предвремените смртни случаи. Познавањето на смртните случаи кои се припишуваат на консумацијата на овие намирници и моделирањето како промените во шемите на исхрана можат да поддржат поефективни диететски политики, може да спречат болести и прерана смрт, објасни водачот на студијата д-р Едуардо А.Ф. Нилсон, од Центарот за епидемиолошки истражувања во исхраната и здравјето на Универзитетот во Сао Паоло во Бразил.
Што покажа истражувањето?
Нилсон и неговите колеги моделирале податоци од национално репрезентативни истражувања за исхрана за да го проценат основниот внес на UPF по пол и возрасна група. Беа користени статистички анализи за да се процени процентот на вкупните смртни случаи што се припишуваат на потрошувачката на UPF и влијанието на намалувањето на внесот на UPF за 10, 20 и 50 проценти во овие возрасни групи, користејќи податоци од 2019 година.
Кај сите возрасни групи и полови, потрошувачката на UPF се движеше од 13 до 21 отсто од вкупниот внес на храна во Бразил за време на периодот на студијата. Во 2019 година прерано починале вкупно 541.260 возрасни лица на возраст меѓу 30 и 69 години, од кои 261.061 биле од незаразни болести кои можеле да се спречат, покажаа резултатите од истражувањето.
Моделот откри дека приближно 57.000 смртни случаи таа година се припишуваат на потрошувачката на UPF, што одговара на 10,5 проценти од сите предвремени смртни случаи и 21,8 проценти од сите смртни случаи што може да се спречат од незаразни болести кај возрасни на возраст од 30 до 69 години.
Последиците во најразвиените земји потенцијално уште полоши?
Научниците сугерираат дека во земјите со високи приходи како САД, Канада, Обединетото Кралство и Австралија, каде што UPF сочинуваат повеќе од половина од вкупниот внес на калории, проценетиот ефект би бил уште поголем.
Нилсон истакна дека ултра-обработената храна на крајот ќе ја замени потрошувачката на традиционална целосна храна, како ориз и грав, во Бразил. Намалувањето на потрошувачката на UPF и промовирање на поздрав избор на храна може да бара повеќекратни интервенции и мерки за јавно здравје, како што се фискални и регулаторни политики, промена на животната средина за храна, зајакнување на имплементацијата на диететски упатства заснована на храна и подобрување на знаењето, ставовите и однесувањата на потрошувачите, заклучи студијата.
Ефекти од намалување на внесот на ултра-обработена храна
Намалувањето на потрошувачката на UPF за 10 до 50 проценти може потенцијално да спречи приближно 5.900 до 29.300 предвремени смртни случаи во Бразил секоја година, забележа студијата.
Потрошувачката на UPF е поврзана со многу исходи од болести, како што се дебелина, кардиоваскуларни болести, дијабетес, некои форми на рак и други болести и е значајна причина за превентивна и прерана смрт кај возрасните Бразилци. Дури и намалувањето на потрошувачката на UPF на нивоа од пред само една деценија ќе ја намали поврзаната предвремена смрт за 21 процент. Политиките кои ја обесхрабруваат потрошувачката на UPF се итно потребни, рече д-р Нилсон.
Имањето алатки за проценка на смртните случаи кои се припишуваат на потрошувачката на UPF може да им помогне на земјите да го проценат товарот на промените во исхраната поврзани со индустриската преработка на храна и да дизајнираат поефективни опции за политика за храна за да промовираат поздрава средина за храна.
Некои примери на ултра-обработена храна се претходно спакувани супи, сосови, замрзната пица, готови оброци, виршли, колбаси, газирани сокови, сладолед и колачиња, колачи, бонбони и крофни купени во продавница.
