Конгресните избори во САД се важно прашање.
На овие избори, секое место во Претставничкиот дом, една третина од местата во Сенатот и илјадници државни законодавни и извршни канцеларии се за освојување.
Овие „среднорочни избори“, како што сугерира името, се одржуваат на половина пат од претседателскиот мандат, и додека името на Џозеф Бајден го нема на гласачкото ливче, гласањето во голема мера ќе одреди што тој може да направи во последните две години на функцијата.
Непријателскиот настроен Конгрес сериозно му отежнува на претседателот да усвои закони или да направи важни номинации, како што се оние за судии од Врховниот суд.
Но, овие избори имаат и последици кои достигнуваат многу подалеку од САД, а во 2022 година тие привлекуваат уште поголемо внимание од порано.
„Луѓето од целиот свет ја следат американската политика бидејќи е важно што Америка прави надвор од нејзините граници“, изјави за Би-Би-Си Лесли Винџамури, директор на Програмата за САД во лондонскиот институт за политика „Чатам хаус“.
„Овие избори се поважни од повеќето, бидејќи демократските и републиканските кандидати имаат дијаметрално спротивни ставови за многу фундаментални прашања“, вели таа.
Еве што ќе биде влогот на 8 ноември:
Абортус
„Ова се најважните избори за американките од памтивек“, рече Јасмин Раџи, иранско-американска активистка од прогресивната политичка организација „Swing Left“.
Раџи, поранешен директор на Планирано родителство, невладина организација која се залага за низа прашања како што е пристапот до абортус, предупредува дека изборната листа ќе биде битка „против екстремистите кои работат на поништување на нашите репродуктивни права“.
Во јуни, Врховниот суд на САД ја поништи одлуката од 1973 година, позната како Ро против Вејд, со која се легализираше абортусот за бремени жени во првиот триместар.
Одлуката на Врховниот суд ја отвори вратата за поединечни држави да го забранат или значително да го ограничат пристапот до абортус – 13 од нив оттогаш го сториле тоа.
Тоа го направи абортусот клучен проблем во кампањите за државните гувернери за среднорочните избори.
Анкетите постојано покажуваат дека републиканските гласачи имаат многу поголема веројатност да гласаат за ограничување или елиминирање на пристапот до абортус отколку демократите.
На 8 ноември ќе се гласа за 36 гувернерски места.
Американците во четири држави (Калифорнија, Кентаки, Монтана и Вермонт) всушност ќе гласаат на среднорочните избори за предлог законите за абортус кои или ја ограничуваат или гарантираат процедурата.
„Слободата е посебно загрозена што се однесува до репродуктивните слободи. Ако демократите ги загубат гувернерските трки во држави како Мичиген, Аризона или Висконсин, абортусот буквално може да стане нелегален преку ноќ“, вели Раџи.
„И ако демократите го загубат Конгресот, републиканците во Претставничкиот дом веќе планираат да предложат забрана на абортусот на национално ниво“.
За абортусот, како и за многу други прашања, она што се случува во САД може да биде показател или дури да влијае на глобалните трендови.
„САД се една од најголемите демократии во светот, така што одлуките донесени таму влијаат на остатокот од светот“, објаснува за Би-Би-Си Луиз Чекути, политички аналитичар во парискиот тинк-тенк Institut Montaigne.
Украина
Американската помош за Украина по руската инвазија е прашање што ги обедини демократите и републиканците, особено во Конгресот, каде пакетите со помош добија огромна поддршка од двете партии.
Д-р Винџамури смета дека надворешната политика е ретката област каде што демократите и републиканците се повеќе на иста страница отколку поделени за клучните прашања.
Сепак, постојат знаци дека овој обединет став наскоро може да се промени.
Претседателот Бајден јавно изрази загриженост за тоа што ќе се случи со идната помош за Украина доколку републиканците ја добијат контролата врз Конгресот.
Водачот на републиканците во Претставничкиот дом, Кевин Мекарти, претходно изјави за политичкиот веб-сајт Punchbowl News дека Конгресот нема да пишува „бланко чекови за Украина“ доколку неговата партија триумфира.
„Ќе треба да видиме што ќе се случи со политиката кон Украина, особено надвор од воената помош“, изјави за Би-Би-Си д-р Питер Фин, политиколог од лондонскиот универзитет Кингстон.
Надворешната политика е област во која извршната власт има значителна контрола, но доколку републиканците ги победат демократите со тенко мнозинство од осум места во Долниот дом, поддршката на Бајден за Киев може да се соочи со отпор.
Климатските промени
Претседателството на Џозеф Бајден не може да биде поразлично од она на Доналд Трамп кога станува збор за пристапот кон климатските промени.
Додека неговиот претходник ги откажа меѓународните договори за ублажување на последиците од климатските промени како што е Парискиот договор, сегашниот жител на Белата куќа донесе револуционерен предлог-закон за решавање на климатската криза.
„Нема сомнеж дека републиканците имаат голем број негатори на климатските промени во своите редови“, вели д-р Винџамури.
„Многу е веројатно дека ќе го блокираат законодавството за климата, особено ако тоа чини многу.
Соединетите Американски Држави се вториот најголем емитер на стакленички гасови, веднаш зад Кина.
Имиграција
Едно од најполаризирачките прашања за Американците е имиграцијата, особено по партиска линија.
Двајца од тројца републикански гласачи, двојно повеќе од демократите, го оценуваат прашањето за имиграцијата како „многу важно“, според најновите резултати од Институтот за истражување Пју.
Острата разлика во ставовите меѓу поддржувачите на двете главни политички партии веројатно ќе резултира со притисок за многу построги имиграциски политики доколку републиканците победат на 8 ноември.
„Сигурно ќе има многу повеќе дебата за имиграцијата ако републиканците освојат повеќе гласови“, вели д-р Фин.
Враќање на Трамп
Изборите во 2022 година доаѓаат во особено поларизирачки момент во американската политичка историја, обележани со неоснованите тврдења на Трамп дека претседателските избори во 2020 година биле „украдени“.
Поранешниот шеф на државата се уште е исклучително влијателна личност меѓу републиканците.
„Трамп има амбиции повторно да се кандидира за претседател во 2024 година, така што настапот на кандидатите што ги поддржува е доста важен за тој план“, тврди д-р Фин.
„И овие избори се за него.
Испит за американската демократија
Ова ќе бидат први избори по немирите во Капитол во јануари 2021 година, кога приврзаниците на Трамп упаднаа во Конгресот во обид да ја спречат потврдата за изборната победа на Џозеф Бајден.
„Кога сè е кажано и направено, овие избори се всушност за демократијата во САД, за тоа дали таа ќе продолжи да функционира, дали изборите можат да се одржат слободно и фер“, тврди д-р Вињамури.
Луиз Чекути истакнува дека повеќето од стотиците кандидати поддржани од Трамп го повториле разоткриениот аргумент дека поранешниот претседател победил на изборите во 2020 година, а не Бајден.
„Во последниве години, видовме пораст на антидемократски кандидати ширум светот и ќе биде значајно ако на власт дојдат голем број негирачи на изборните резултати“, додава таа.
Казнување на претседателот
Американскиот претседател Џо Бајден на предизборен настан во Пенсилванија
Од 1946 година, партијата на актуелниот претседател без исклучок поминувала лошо на среднорочните избори, особено ако процентот на поддршка за актуелниот претседател опаѓа.
Во случајот на Бајден, широк спектар на анкети покажуваат дека само 40 отсто од Американците позитивно ја оценуваат неговата досегашна работа.
Американскиот веб-сајт FiveThirtyEight, кој е специјализиран за следење на анкетите, предвидуваше дека Републиканската партија ќе го преземе мнозинството од демократите во Претставничкиот дом, но предвиде и победа на демократите во Сенатот.
Задржувањето на Сенатот е навистина важно за претседателот бидејќи, на пример, Горниот дом одобрува номинации за позиции во кабинетот и за судии од Врховниот суд.
Исто така, сенаторите имаат шестгодишен мандат, наспроти двегодишните мандати за пратеници во Претставничкиот дом.
Но, контролата на Претставничкиот дом ќе им овозможи на републиканците да го отежнат демократскиот претседател да ги усвои главните закони.
Тоа, исто така, ќе им даде на републиканците моќ да го распуштат комитетот што моментално ги истражува нападите во Капитол, па дури и би можеле да покренат свои истраги против Бајден или други демократи.
Значи, ако се промени мнозинството во Претставничкиот дом, тоа би можело суштински да го промени балансот на силите во Вашингтон и во голема мера да влијае на односот на САД со остатокот од светот.
