Работниците на минималец просечната плата ја гледаат само во статистиките, никако во својот џеб. И колку подолго живеат така, толку таа им се чини понереална, како некоја фантазија за која им зборуваат политичарите и експертите.
„Тие што измислиле дека просечната плата стигнала до 45.000 денари, нека ми кажат каде ги делат тие пари, зашто јас не ги гледам“, вели Емилија од Кочани, која осум години работи како касиерка.
Со нејзините 25.000 денари едвај успева да ги покрие режиските трошоци и ратите за кредитот.
„Половина од платата ми е веќе потрошена уште пред да ја добијам. Останатото ми е само за да имам нешто да ставам на маса. А зборуваат за просек, кој просек?“, вели таа.
И додека официјалните институции постојано ја хранат јавноста со бројки за раст на платите, животот на огромен број луѓе е далеку од таа розова слика. Минималецот станува правило, а просечната плата е само – како да кажам, една од оние приказни што убаво звучат, но ретко кој навистина ги доживува.
За економистот Ведран Кумановски, ваквата состојба има јасно име и презиме – неолибералниот модел, во кој капиталот е крал, а работникот само уште еден трошок што треба да се сведе на минимум.
„Во оваа земја профитите, дивидендите, кириите, односно сите тие пасивни приходи, државата ги милува со данок од само 10 проценти. Во исто време, работникот кога ќе ја добие платата, му ја собираат со сите давачки до речиси половина од заработеното. Е, таму е проблемот“, објаснува Кузмановски.
Решението што тој го предлага е нешто што веќе одамна функционира на Запад – поголеми даноци за тие што имаат повеќе и целосно даночно растеретување за луѓето кои преживуваат од труд.
„Тоа не е никаква филозофија, туку само праведност“, категоричен е тој.
Екипата на Денар.мк го посети велешкиот регион и разговараше со Стојан, човек што веќе 9 години е „залепен“ за истата машина во една фабрика, без никаква шанса да напредува. Неговата плата одамна замрзнала, а животот постојано поскапува.
„Не сакам јас чуда, не барам куќи и вили. Сакам еднаш годишно барем да го видам морето. Да го однесам детето на плажа, да не мора секоја година да го гледа само на телевизија. Кај нас само шефовите ја виделе таа просечна плата, другите сме заборавени…“, раскажува нашиот соговорник.
И токму таа реченица на Стојан најдобро ја опишува целата приказна. Бројките што политичарите ни ги повторуваат од говорниците и говорите не можат да им го наполнат фрижидерот на луѓето како Емилија и Стојан.
За нив просечната плата е илузија, а минималецот – сурова реалност која секој ден ги притиска.
Ова нема врска со „пазарот“ и „понудата и побарувачката“. Ова има врска со политичкиот избор – дали трудот ќе биде достоинствено платен или секогаш ќе биде втор зад капиталот.
Б.З.М.
