Дури и за време на последната претседателска кампања во САД, Доналд Трамп се залагаше за идејата за автоматско издавање дозволи за престој на странски студенти по завршувањето на студиите. Тој тогаш се пожали дека талентирани поединци го напуштаат САД и основаат успешни компании во Кина и Индија.
Сепак, по враќањето во Белата куќа, реториката на Трамп значително се промени.
Остри мерки против странските студенти
Во обид да ја ослабне академската заедница што ја смета за идеолошки противник, администрацијата на Трамп се зафати со невидени мерки што би можеле да имаат долгорочни последици. Експертите веќе предупредуваат дека новите потези ќе резултираат со намален интерес на странските студенти за студирање во САД – што би можело да предизвика значителен губиток на таленти.
За само неколку дена беше направен обид да се забрани влез на странски студенти на престижниот универзитет Харвард.
Во исто време, државниот секретар Марко Рубио најави агресивно укинување на студентските визи – првенствено за кинеските студенти, кои со години беа најбројни во САД, иако неодамна беа престигнати од Индија.
Рубио веќе поништи илјадници визи, наведувајќи ги како причини протестните активности против израелската офанзива во Газа, како и помали сообраќајни и други прекршоци.
Затворање од светот
„Соединетите Американски Држави традиционално се познати по својата отвореност кон научните и техничките истражувања, што привлекува многу млади луѓе од земји кои немаат таква отвореност“, објаснува проф. Фиби Сенгерс од Универзитетот Корнел.
Тој додава дека се очекува ненадеен пад на бројот на странски студенти:
„Тие студенти нема да исчезнат – тие ќе останат во своите земји или ќе одат во земји што ги прифаќаат, каде што ќе градат компании и ќе се натпреваруваат со американските компании.“
Универзитетите како „непријатели на елитата“
Американските универзитети се меѓу најпрестижните, но и најскапите во светот. Странските студенти кои плаќаат целосна школарина се клучен извор на приходи, заедно со државните фондови за истражување кои Трамп исто така ги намалува.
Државниот секретаријат ги оправдува мерките тврдејќи дека Кина „краде“ американски технологии, додека Трамп инсистира на повеќе места за домашни студенти.
Сепак, политичкиот круг на Трамп долго време ги таргетира универзитетите како бастиони на либералните елити – со високи школарини и селективност, тие се претставени како спротивност на „народната“ влада. Потпретседателот Џ.Д. Венс дури и изјави во 2021 година: „Универзитетите се непријатели“. Иако самиот дипломирал на Јеил.
Трошење милијарди долари и талент
Американските универзитети имаат огромно влијание врз економијата – меѓународните студенти ќе донесат 50 милијарди долари приходи во 2023 година. Многу од најуспешните американски претприемачи се поранешни студенти од странство, вклучувајќи го и Илон Маск, близок соработник на Трамп.
Според професорот на Државниот универзитет Морган, Кришна Бисти, моменталната клима може да ги одбие дури и најдобрите кандидати:
„Не станува збор само за прашање на виза. Станува збор за чувство на сигурност, припадност и академска слобода.“
Во меѓувреме, конкурентските земји ги зајакнуваат своите политики за привлекување странски студенти. Универзитетот за наука и технологија во Хонг Конг неодамна понуди забрзан прием за студентите на Харвард кои Трамп сака да ги исклучи.
Иако САД со години се водечка дестинација за меѓународни студенти, во последниве години тие губат на популарност. Во академската 2023/24 година е забележан рекорден број од 1,1 милион странски студенти – но тие сè уште сочинуваат помалку од 6% од вкупната студентска популација, додека во Велика Британија тие се над 25%.
„Дури и ако сè се сврти веќе утре, штетата е веќе направена. Нашиот имиџ за отворено и гостопримливо општество е сериозно нарушен“, заклучува проф. Сангерс.
