Во време кога цените на храната, горивото и основните трошоци секојдневно растат, а платите остануваат на исто ниво, сè повеќе семејства во Македонија се соочуваат со едно клучно прашање: како да се преживее месецот со само една плата?
Економската криза не ги погодува сите еднакво, но за домаќинствата каде само еден член работи, финансиската дисциплина станува не само пожелна, туку и неопходна.
„Живееме со 32.000 денари месечно. Со две деца, кирија и сметки. Нема место за луксуз – дури ни за излегување за викенд. Секој ден се брои“, вели Елена Костова, мајка од Куманово, која поради грижа за болен родител морала да се откаже од работа.
Нејзиниот сопруг работи како техничар во приватна фирма, а трошоците, вели, се намалени до минимум.
Финансиските експерти објаснуваат дека во вакви услови е неопходно да се направи детална анализа на месечните трошоци:
„Најважно е прво да се елиминираат сите непотребни трошоци – импулсивни купувања, нарачки на храна, скапи мобилни пакети или претплати кои не се користат. Втор чекор е планирање – буџет по категории: храна, сметки, транспорт, заштеда, и тоа строго да се почитува“.
Она што честопати им недостасува на македонските семејства, според познавачите, не е само приход, туку и финансиска писменост.
„Многу луѓе не знаат колку точно трошат месечно. Водење буџет на хартија или со мобилна апликација може да биде клучниот чекор кон опстанок“, додаваат економистите.
Прехранбената инфлација е особено болна за едночлените семејни буџети. Според податоците, во последната година цените на основните прехранбени производи пораснале за над 15%, а некои и за повеќе.
„Претходно купувавме месо трипати неделно. Сега – еднаш. Наместо скапи брендирани производи, бараме домашни или купуваме од пазар. Сме научиле и како да правиме сè од нула – леб, паштета, дури и слатки“, вели Благоја од Тетово.
Социологот Љубица Маџовска предупредува дека долгорочната финансиска криза предизвикува и психолошки замор:
„Кога секој ден живееш со страв дали ќе можеш да ја платиш струјата, тоа влијае на менталното здравје, особено кај родителите. Тие живеат во постојан стрес, обидувајќи се да задржат стабилност за децата“.
Но, има и позитивни примери – семејства кои успеале да заштедат со само една плата и да создадат „безбедносна мрежа“. Клучот, според нив, бил во тимска организација и промена на животниот стил: градинарство во двор, купување на големо, размена на облека и домашна подготовка на сè.
„Научивме дека парите не се сè, и дека најважно е да имаме топол дом, здравје и слога. А за сè друго – се снаоѓаме“, вели Јасмина од Битола.
Во време кога преживувањето со една плата е секојдневие за илјадници македонски семејства, ова не е само борба со бројки – туку и со менталитетот на потрошувачко општество. Решението не е само во поголема плата, туку и во подобро управување со она што веќе се има.
Б.З.М.
