Со многу помпа, во книжарниците пристигнаа мемоарите на поранешната германска канцеларка Ангела Меркел со наслов „Слобода“. На неколку места ги споменуваат Хрватска, Србија и Западен Балкан.
Кога рускиот претседател Владимир Путин зборуваше на Минхенската безбедносна конференција, германската канцеларка Ангела Меркел, тогаш сè уште нова на функцијата, седеше во првиот ред.
Тој говор од 2007 година многумина подоцна ќе го опишат како најава за намерата на Путин. Тој исто така рече дека Европската унија и НАТО не можат да дејствуваат како замена за Обединетите нации – со што, како што тоа го толкува Меркел, алудираше на бомбардирањето на СР Југославија во 1999 година без мандат на ОН.
„Успеав добро да го набљудувам Путин за време на неговиот говор. Зборуваше брзо, делумно без ракопис, во кој веројатно самиот го напиша најголемиот дел, можеби секој збор“, опишува Меркел во своите мемоари „Слобода“ (Freiheit), кои се продаваат од овој вторник (26 ноември). „Она што најмногу ме вознемири беше неговото верување во сопствената непогрешливост: ниту збор за нерешените конфликти на неговиот праг во Нагорно-Карабах, Молдавија и Грузија, критиките за интервенцијата на НАТО во Србија, но ниту збор за страшните злосторства на Србите за време на распадот на поранешна Југославија, ниту збор за развој во самата Русија“, пишува Меркел.
На друго место во книгата, Меркел го опишува бомбардирањето вака: „Како дел од операцијата на сојузничките сили на НАТО, воздухопловните сили се бореле против српските и југословенските трупи на Слободан Милошевиќ“. Тие беа брутални кон албанското население во провинцијата Косово и ги принудија на егзил за да ја спречат независноста на Косово“.
Ова не се единствените места во обемната книга каде што се споменуваат Хрватска, Србија или Западен Балкан. Но, во книгата не се споменува ниту еден политичар од Балканот по име.
Цело поглавје во книгата е посветено на Западен Балкан. Меркел ја опишува средбата со вицеканцеларот Зигмар Габриел, министерот за надворешни работи Франк-Валтер Штајнмаер и други. Темата беше како да се одбележат различни кружни годишнини во 2014 година – на пример, 25 години од падот на Берлинскиот ѕид или сто години од почетокот на Првата светска војна.
Габриел, пишува Меркел, рекол дека не треба само да се враќаме во минатото, туку и да размислуваме за лекциите од историјата за денешните проблеми. Меркел одговори: „Во право сте, особено кога станува збор за Првата светска војна“. По југословенските војни од 1990-тите, мораме да придонесеме за трајно обезбедување на мирен соживот на Западен Балкан, ни претстои уште многу работа“.
Како што потсетува Меркел, во тоа време Словенија и Хрватска веќе беа во ЕУ, додека другите земји од регионот – Србија, Македонија, Босна и Херцеговина, Косово и Албанија беа во една или друга фаза од патувањето кон ЕУ.
„Но, во нашите разговори најмногу бевме загрижени за постојаните тензии, пред се меѓу Србија и Косово, како и во самите држави, особено Босна и Херцеговина. Дури и во 2014 година, сто години по почетокот на Првата светска војна, мирот во регионот беше кревок“, пишува поранешната канцеларка.
На опишаната средба, пишува таа, предложила земјите од Западен Балкан кои се уште не се во ЕУ да се соберат на состанок за да ја зајакнат меѓусебната соработка.
Штајнмаер предупреди дека тоа може да изгледа несоодветно – дека, со оглед на историјата на Германија, Берлин повикува на такви состаноци без поширок договор во Европа. Меркел се согласи. Првата конференција ја организираше Германија, но учествуваа и други земји. Така се роди таканаречениот берлински процес, кој Меркел го смета за „голем успех“.
Пред се, пишува таа, таму биле договорени конкретни проекти на Европската комисија и државите од регионот – инфраструктурни проекти, канцеларијата за младинска соработка RYCO и економска соработка. „Добро е што не чекавме сите тие земји да станат дел од Европската унија за да најдеме модели на соработка“, вели Меркел. Сепак, краткото поглавје завршува велејќи дека има уште многу проблеми: „Бев и останав убедена дека единственото членство на сите земји од Западен Балкан во ЕУ може да обезбеди траен и мирен соживот во регионот, колку и да е трнлив патот до таму, тој мора да се следи.
Во поглавјето „Ќе успееме“ (Wir schaffen das) – што е најпознатата изјава на Ангела Меркел со која ја охрабри јавноста дозволувајќи влез на стотици илјади бегалци – таа потсетува дека и пред тој бран, граѓаните на Србија, Македонија, Црна Гора дојдоа во Германија како баратели на азил, БиХ и Албанија на кои не им требаше виза за влез во Шенген зоната.
Договорот што го постигна со Турција во 2016 година, таа земја да ги задржи мигрантите во замена за милијарди евра од Брисел, Меркел го брани велејќи дека сакала трајно да го намали бројот на пристигнувања и да ги поштеди самите мигранти од страдање во Егејското Море.
„Додека илјадници луѓе секојдневно пристигнуваа оттаму преку Грција, напорите – жестоко побарани од некои европски лидери – од Словенија, Хрватска, Србија и Република Македонија да ги затворат своите граници на балканската рута за бегалците и мигрантите беа повеќе израз на кратковидно размислување отколку патишта до решенија“.
Генерално, ова поглавје е важно за поранешната канцеларка, која беше подложена на бројни критики за начинот на кој управува со бегалската криза.
Земјите од регионот се уште се споменуваат во описот на важниот и драматичен самит на НАТО во Букурешт во 2008 година. Тогаш на дневен ред беше влезот на Хрватска и Албанија во НАТО, а Грција го блокираше влезот на Македонија. Но, тоа поглавје е особено под лупата на германската јавност бидејќи Меркел тогаш беше меѓу оние кои се спротивставија на брзиот прием на Украина и Грузија во НАТО.
Инаку, освен деловите кои зборуваат за војната во Украина, односот со Путин и бегалската криза, германската јавност и новинарите најмногу ги интересираат деловите од автобиографијата во кои Меркел се осврнува на Доналд Трамп.
Во книгата, која ја напишала со нејзината долгогодишна соработничка Беате Бауман, Меркел пишува за годините во ГДР, но и шеснаесет години како германска канцеларка. Книгата во издание на „Kiepenheuer & Witsch“ може да се купи за дури 42 евра. Според „Шпигел“, Меркел и нејзиниот коавтор можеби добиле повеќе од десет милиони евра однапред за книгата.
