Вселенското летало на Европската вселенска агенција „Хера“ се упати кон астероидот Диморфос за да открие што се случило кога сондата на НАСА намерно удри во вселенската карпа пред две години и ја исфрли од курсот.
Мисијата Хера на Европската вселенска агенција (ESA) е да го испита местото на удар и да направи детални мерења на Диморфос, за да им помогне на астрономите да ги усовршат стратегиите за одбрана на Земјата доколку астероид некогаш ѝ се заканува на нашата планета во иднина.
„Хера“ тргна на патување со ракетата „SpaceX“ Falcon 9 од Кејп Канаверал, Флорида. Ако се оди според планот, сондата ќе прелета покрај Марс во март следната година и ќе стигне до астероидот на 177 милиони километри од Земјата во декември 2026 година.
Именувана по грчката божица на бракот, жените и семејството, „Хера“ ќе известува за состојбата на Диморфос, астероид широк 150 метри кој орбитира околу поголемото родителско тело со ширина од 780 метри наречено Дидимос. Во септември 2022 година, сондата за пренасочување на двојниот астероид на НАСА (стрела) удри во Диморфус со брзина од 22.500 километри на час, исфрлајќи милиони тони карпи во вселената и ја промени орбитата на астероидот.
Како прв тест на планетарната одбрана на Земјата, мисијата Дарт беше прогласена за успешна. Но, на научниците им требаат повеќе информации за ударот и самиот Диморфос за да се осигураат дека научените лекции може да се искористат за одбивање на астероиди со различни големини и структури кои еден ден би можеле да ја загрозат Земјата.
„Дарт успеа многу ефикасно да ја промени орбитата на Диморфос, дури и над очекувањата, а сега научниците треба детално да знаат што се случило и какви ефекти имал ударот врз астероидот“, објаснува Мартино.
За подетален поглед на Диморфос, „Хера“ ќе спушти две сонди со големина на кутија за чевли наречени кубесати. Тие ќе ја мапираат површината со фини детали, ќе ја измерат прашината околу телото и ќе распоредат радар што продира до земја за да ја процени внатрешната структура на астероидот. Кубесати потоа ќе се обиде да слета на астероидот и ќе направи дополнителни мерења.
„Треба да разбереме кои се физичките својства на овие астероиди? Од што се направени? Дали се блокови од карпи? Дали се песок внатре?, вели Наоми Мардок, научник вклучена во мисијата на Европската вселенска агенција.
Една од мистериите за научниците е како Дарт толку многу ја промени орбитата на Диморфус. Научниците очекуваа сондата на НАСА да удри во кратер од 20 метри во астероидот и да го намали неговиот орбитален период за нешто повеќе од една минута. Сепак, значителното поместување во орбитата на астероидот покажува дека ударот целосно го преобликувал астероидот.
„Сметаме дека причината за ова е можеби внатрешната структура на Диморфос, но во моментов имаме само неколку слики од неговата површина“, забележува професорот Герет Колинс, член на научниот тим на проектот „Хера“ од Империал колеџ во Лондон.
Од повеќе од 1.600 астероиди блиску до Земјата на ризичната листа на Еса, ниту еден не е џиновски убиец на планети кои би можеле да ја уништат Земјата во следниот век. Астрономите се повеќе загрижени за помалите и многу побројни вселенски карпи кои имаат потенцијал да разнесат градови, земји или континенти. Ако еден од нив бил забележан со години однапред, научниците би сакале да лансираат извидничка мисија за да ја потврдат неговата траекторија, составот и масата, а доколку претставува реална закана, да лансираат друга мисија за да го пренасочат од курсот.
Вооружени со податоци од мисијата Хера, научниците ќе го разработат опсегот на астероиди кои можат да бидат исфрлени од патеката со судири со вселенски летала, како и оние за кои би биле потребни многу подраматични интервенции.
„Ако некогаш имаме реална закана во иднина, ќе бидеме во позиција да ја избереме најдобрата техника за да ја оттргнеме од нејзиниот курс“, истакнува Мартино.
„Целта не е да се избегне исчезнувањето на човечкиот род. Тоа е да се создаде систем за да се минимизира штетата колку што можеме. Диносаурусите немаа вселенска програма, но ние имаме“, забележува професорот Мардок.
Но, научниците предупредуваат дека иако НАСА докажала дека е можно да се промени текот на астероидот, тоа не значи дека тоа може лесно да се направи на сите вселенски карпи. Пресретнувањето на астероид пред да удри во Земјата, исто така, во голема мера се потпира на способноста на астрономите да ја забележат претстојната опасност навреме.
