Извештајот за конкурентност на ЕУ, кој беше претставен од поранешниот претседател на ЕЦБ, Марио Драги, а за кој ќе расправа Европскиот парламент, ја нагласува итната потреба за зголемување на продуктивноста и зајакнување на инвестициите.
Драги повика на големи инвестиции од 750 до 800 милијарди евра годишно. Според Марко Јаклич, професор на Економскиот факултет на Универзитетот во Љубљана, инвестициите во инфраструктурата за паметна мобилност, во производството и дистрибуцијата на електрична енергија и здравствената инфраструктура дефинитивно и се потребни на Европа, секоја земја членка има свои потреби за инвестиции, но проблемот е финансирањето. Како што забележува Драги, заедничкото задолжување на ЕУ треба да се активира за да се реализираат амбициите на ЕУ во областа на дигиталната и зелената трансформација и за итно потребното зголемување на одбранбените способности.
Европа беше способна за заедничко задолжување додека се справуваше со кризата со Ковид, но повеќето земји, вклучително и Германија, се силно против тоа, рече Јаклич.
„Јас сум доста скептичен, сигурно има економски причини за заеднички инвестиции и финансирање, но не сум сигурен дека се уште има политичка зрелост. Позитивно ќе бидам изненаден доколку новата Европска комисија покаже дека е способна да ги убеди земјите-членки, барем некои клучни, како што е Германија, дека тоа е неопходно“, рече Јаклич.
„Европа ја изгуби својата извозна конкурентност на трети пазари, помалку на домашните пазари: главните производители на зелени технологии се од Азија, особено од Кина. Кина го промовира и развојот на вистинските технологии и големината на пазарот, а суровоста на пазарната борба на домашниот пазар ги зајакнува кинеските компании да бидат успешни и на другите пазари“, напиша Бојан Иванц, главен економист на Економската комора на Словенија.
Меѓу причините за заостанување, Иванц наведува дека во Европа стабилноста на општествениот систем е многу важна политичка цел, која е подредена на стремежот кон конкурентност. Европа не е за вакви флуктуации на пазарот на трудот. Како што додава, дури и во контекст на предизвиците на германскиот автомобилски гигант Фолксваген, главна тема во медиумите е постоењето на работни места во фабриките кои Фолксваген треба да ги затвори.
„Со оглед на недостатокот на вработени во Европа, содржински ова воопшто не е предизвик. Треба да се фокусираме повеќе на тоа какви нови работни места ќе понуди трансформираниот Фолксваген“, вели Иванц.
Зајакнување на приватните или според Јаклиќ, претприемачките инвестиции, кои според наодите од извештајот се недоволни во Европа, секако се важен фактор, а пазарите на капитал во Европа функционираат поинаку отколку во САД. Ова е и една од причините што во Европа не ги познаваме таканаречените „супер компании“, како Amazon, Meta, Alphabet.
Драги забележува дека клучниот проблем не е недостатокот на иновации, туку неговото пренесување на пазарот. Тоа е прилично ризична операција, забележува Иванц, во Европа има помалку симпатии кон неа, освен тоа, имаме прекумерна регулатива која не дозволува револуционерни иновации или нарушувања како оние што се случуваат во Азија или САД.
„Извештајот не е идеален рецепт за секоја земја, но е доста добар рецепт за стимулирање на развојот на европските мултинационални компании, со што би било полесно да се справиме во пазарната битка со американските и азиските конкуренти“, убеден е Иванц. Навистина, Драги предупредува дека на Европа и треба индустриска стратегија, но жали што не може да се координира.
„Ако ги погледнеме последните 15 години, Европа е далеку зад САД во однос на растот на продуктивноста. Во САД, претседателот Барак Обама, кој ја презеде функцијата во 2009 година, започна со сериозна индустриска политика“, вели Јаклич. И двајцата економисти ја наведуваат пониската цена на енергијата во САД, како и даночната политика и доминацијата на дигиталните технологии, меѓу причините за подобрата конкурентна позиција на САД.
„Во извештајот може да се препознае секоја членка на ЕУ, а малкумина активно ќе се спротивстават. Но, не смееме да заборавиме дека индикаторот за продуктивност не е недвосмислено позитивен“, вели Иванц.
Можеме да го зголемиме со намалување на трошоците кај домашните добавувачи, што може да значи преместување на индустријата за материјали во странство, намалување на бројот на вработени со воведување поголема автоматизација на производството или преземање на пазарните удели од неевропските конкуренти преку иновации, додаде тој.
