По нападите во Бејрут и Техеран – и американскиот напад во Ирак – Техеран ќе бара начин да се одмазди. Во меѓувреме, Хамас се чини дека не може многу да направи, а договорот за заложниците е најдобрата шанса за опстанок на организацијата, пишува Тајмс оф Израел во голема анализа за актуелната ситуација на Блискиот Исток.
По ракетниот напад на Хезболах врз Мајдал Шамс во саботата, во кој загинаа 12 деца, а десетици беа повредени, Израел беше принуден жестоко да одговори.
Прашањето беше како.
Неколку опции беа на маса, од кои некои бурно се залагаа од истакнати функционери. Израел можеше да се одлучи за долгоочекуваната војна против Хезболах, обидувајќи се да ја истера шиитската терористичка армија од јужен Либан и да ги намали нејзините воени способности.
Алтернативно, премиерот Бенјамин Нетанјаху можеше да се одлучи за ограничена воздушна кампања низ Либан, фокусирајќи се на клучните цели на Хезболах, за да го казни за нападот на Голанската висорамнина и да го стави Израел во подобра позиција кога ќе избие војна.
Или Израел би можел да ја нападне либанската држава, обидувајќи се да ја принуди да го заузда Хезболах.
Војна со Хезболах би резултирала со голема штета во Либан, можеби дури и забрзување на бавното распаѓање на земјата. Но, тоа, исто така, би нанело тешки загуби на израелските војници и цивили, а да не зборуваме за тоа што е спротивно на желбите на САД и другите западни сојузници.
Ограничениот удар можеби нема да одговори на заканата на Хезболах на северната граница, оставајќи повеќе од 60.000 Израелци сè уште бегалци во нивната земја. Понатаму, таквиот пристап сепак би ризикувал потенцијални сценарија кои би можеле да ескалираат во сеопфатна војна што Израел досега ја избегнуваше.
А кампањата против државните институции и инфраструктурата на Либан сигурно ќе наиде на осуда кај Западот, а притоа нема да направи малку за да ги намали воените капацитети на Хезболах.
Со двојните напади врз воениот началник на Хезболах Фуад Шукр и, наводно, политичкиот водач на Хамас Исмаил Ханије, Израел се чини дека ги отфрли сите тие опции, барем засега. Со убиството на Шукр, тој отстрани од теренот искусен командант и главен ресурс за Хезболах. Но, тоа не загрози ниту една од способностите на Хезболах, ниту наштети на голем број цивили, проектирајќи сила додека се обидуваше да избегне принудување на терористичката група во војна.
Израел официјално не го коментираше нападот врз Ханије, за кој Иран и Хамас ја обвинија еврејската држава. Но, убиството на лидерот на Хамас во Техеран би можело да го спречи срамот за Катар, каде што се наоѓаше Ханије, и кој Израел сè уште го гледа како корисен посредник во преговорите за договор за ослободување на заложниците земени од палестинската терористичка група за време на нападот на 7 октомври и крајот на војната што го започна тој напад.
„Водачот на Хамас во странство, Ханије, игра клучна улога во мобилизирањето ресурси за Хамас, во претставувањето на организацијата, во политичката акција, во градењето на воената моќ“, рече Меир Бен-Шабат, поранешен советник за национална безбедност на Нетанјаху. „Всушност, тоа е она што го трансформира Хамас од локална терористичка организација во движење со регионално влијание.
Нападот, исто така, му покажа на и онака параноичниот ирански режим колку длабоко продира израелското разузнавање во нивната земја и способноста на Израел да изврши прецизни напади далеку надвор од нејзините граници.
Во исто време, непреземањето одговорност и неповредувањето на ресурсите на Иран може да му понуди на Иран начин да избегне значителна ескалација.
Нема друг избор
„Иран веројатно верува дека нема друг избор освен да возврати бидејќи прво мора да ги одврати понатамошните израелски напади на негова територија“, рече Али Ваези, директор на Иран во проектот на Кризната група. „Мора да го брани својот суверенитет. Мора да го зачува својот кредибилитет во очите на своите регионални партнери.
Иран, како и Израел, не сака регионална војна. Но, како и Израел, тој се соочува со дилемата како да одговори.
Исламската Република и нејзините сојузници сакаат да постават јасни правила на игра и да ја обликуваат својата одмазда за некако да одговараат или да ги отсликаат нападите што ги претрпе оската предводена од Иран.
Набргу по нападот во Бејрут во вторникот вечерта, американските сили нападнаа база јужно од Багдад, при што беа убиени четворица членови на проиранската милиција Народна мобилизација, а четворица беа ранети.
„Бидејќи ова е кулминација на повеќекратни атентати од висок профил и големи напади врз силите на отпорот на Оската низ целиот регион, извршени и од Израел и од САД“, рече Ваези, „и (бидејќи) во Техеран постои перцепција дека Израел и САД дејствуваа во координација и соработка, мислам дека тоа е веројатно да предизвика координирана одмазда на Оската против САД и Израел“.
Како дел од таа координирана одмазда, Хезболах исто така може да се обиде да одговори на убиството на Шукр на сличен начин.
„Тие би можеле да гаѓаат поединечни цели со висока вредност како што е критичната инфраструктура во Хаифа, офшор гасна платформа или база од која Израел изврши напад“, рече Џонатан Руе, директор за надворешна политика во Еврејскиот Национален институт за безбедност на Америка. „Тоа би се одразило како Израел штотуку погоди цел на Хезболах во Бејрут за прв пат од 8 октомври.
Бен-Шабат рече дека Иран може да планира атентат како „око за око“, но за таков напад ќе треба време да се подготви.
„Проценувам дека тие ќе одговорат директно од територијата на Иран и Ирак“, рече тој, „покрај очекуваниот одговор од Либан и конфронтацијата што Хутите од Јемен се уште не ја решиле“.
Сепак, Иран има многу итни причини да се воздржи од масовна одмазда. Во април, Иран беше под притисок да одговори на израелскиот воздушен напад врз неговата амбасада во Дамаск, во кој загинаа осум офицери на ИРГЦ. Тој возврати со масовен напад со проектили и беспилотни летала, но тоа беше еднократен настан кој изгледаше дизајниран да избегне голема ескалација.
Одговорот на Иран на атентатот на лидерот на Хамас веројатно ќе биде уште поумерен, предвиде Јаков Амидрор, друг поранешен советник за национална безбедност на Нетанјаху. „Ова не е напад на кој тие одговараат со 300 проектили“, рече тој.
Очигледната неспособност на Хамас
Додека светот сега чека да види како ќе реагираат Иран и Хезболах, нема малку очекувања дека Хамас може да започне значајна одмазда од Појасот Газа, иако лидерот на терористичката група штотуку е убиен.
Очигледната неспособност на Хамас да изврши масовна одмазда е еден од најзначајните аспекти на овој настан, рече Амидрор, и знак дека Израел постепено ја уништува терористичката група во Газа.
„Хамас ќе остане во Газа“, рече тој, „но како воена организација Израел полека го прави тоа ирелевантно“.
И покрај тоа што Израел убива високи лидери на Хамас и уништува голем дел од неговата инфраструктура, Јахја Синвар живее и ја контролира судбината на десетици заложници се уште живи во Газа. Беше постигнат бавен напредок кон договор во неделите пред нападот на Ханије, а Хамас веројатно нема да се согласи на нешто во блиска иднина.
Но, Ханије беше само посредник, додека Синвар ги донесе конечните одлуки за тоа кои услови Хамас ќе ги прифати во договорот. Неговите основни интереси остануваат, а договорот со Израел е неговиот најдобар начин да го обезбеди неговиот личен опстанок и опстанокот на неговата организација во Газа.
„Синвар одлучува повеќе врз основа на она што се случува во Газа“, рече Амидрор, „отколку на она што се случува со лидер кој поминува време во хотели со шест ѕвезди во Катар“.
