На 12 октомври 2016 година се одржа редовна седница на Комитетот за оперативна монетарна политика на НБРМ, на која беа разгледани состојбите во домашната економија, движењата на меѓународните и домашните финансиски пазари и показателите за домашната економија во контекст на поставеноста на монетарната политика.
На Комитетот за оперативна монетарна политика беше одлучено каматната стапка на благајничките записи да се задржи на нивото од 4%, а понудата на благајнички записи на аукцијата на 12 октомври да биде непроменета и да изнесува 22.000 милиони денари.
Сигналите за стабилизирање на очекувањата на економските субјекти беа изразени и во текот на септември и октомври.
На девизниот пазар, солидните движења продолжија и во овие месеци, при што веќе четврти месец по ред НБРМ откупува девизи и со тоа ги надополнува девизните резервите. Воедно, првичните септемвриски податоци покажуваат натамошен раст на штедењето на населението во банкарскиот систем, а има сигнали и за раст на штедењето во домашна валута. Оцените за здравоста на економските фундаменти и натаму се позитивни.
Расположливите високофреквентни показатели за движењата во одделните економски сектори навестуваат продолжување на растот во третиот квартал, со слично темпо како и во првата половина на годината. Сепак, според објавените податоци за растот на БДП за првата половина од годината, остварувањата се пониски од очекувањата дадени во априлската проекција, што упатува на веројатност за надолна корекција на проектираниот економски раст за целата 2016 година.
Во однос на инфлацијата, просечната годишна промена на домашните потрошувачки цени во првите девет месеци од годината и натаму е во негативната зона, при пониски увозни цени на храната и енергијата. Од друга страна, базичната инфлација бележи позитивни годишни стапки на раст и упатува на солидна домашна побарувачка.
Инфлациските остварувања засега упатуваат на пониска инфлација од проектираната, а ризиците околу проекцијата и понатаму се поврзани со променливоста на очекувањата за промените на светските цени на енергијата и храната.
Најновите податоци за девизните резерви во септември покажуваат висок квартален раст, што произлегува од задолжувањето на државата на меѓународниот финансиски пазар во јули, интервенциите на НБРМ со откуп на девизниот пазар и раст на девизните депозити на банките кај НБРМ. Сите показатели на адекватноста на девизните резерви покажуваат дека тие постојано се движат во сигурната зона. Во однос на показателите од надворешниот сектор, засега расположливите податоци за третиот квартал покажуваат дека трговскиот дефицит и нето-откупот на менувачкиот пазар, како показател за приватните трансфери, се движат во рамки на очекувањата.
Движењата на девизниот пазар во септември беа под влијание на вообичаени сезонски фактори, така што банките во трансакциите со клиентите остварија умерена нето-продажба на девизи. Во споредба со истиот месец од 2015 година, движењата во септември беа поповолни, главно поради пониската нето-побарувачка за девизи од фирмите. Во трансакциите со физичките лица, и во септември, понудата и побарувачката за девизи беше релативно стабилна, а нето-откупот од овие клиенти беше на ниво на минатогодишниот износ. Ваквите движења на девизниот пазар, но и релативно повисокиот раст на девизните средства во однос на растот на девизните обврски на банките, доведоа до зголемена понуда на девизи на меѓубанкарскиот пазар на девизи и одржување на девизниот курс на денарот на ниско ниво.
Народната банка и во септември интервенира со откуп на девизи од банките поддржувачи(остварувајќи вкупно 18 милиони евра), а овој тренд продолжува и на почетокот на октомври. Со тоа, вкупниот износ на интервенциите за откуп на девизи на Народната банка во текот на летниот период, заклучно со почетокот на октомври, изнесува 91,3 милиони евра, со што се надоместија над 70% од продажбите во периодот на шпекулативниот напад на девизниот курс оваа година. Со високата девизна ликвидност во септември, се овозможи банките и натаму активно да пласираат девизни депозити на подолг рок (6 и 12 месеци), по позитивни стапки, кај Народната банка.
Со интервенциите во септември се подобри денарската ликвидност на банките, со што се овозможи банките, во просек, да го зголемат просечниот износ на пласирани средства во краткорочните монетарни инструменти, а се забележува умерено зголемен интерес и за подолгорочните инвестициски можности. Привремениот недостиг на ликвидност кај поединечни банки ефикасно се надомести на пазарот на пари, каде што банките главно тргуваа со меѓубанкарски депозити.
Понатамошното стабилизирање на очекувањата на економските субјекти е видливо и преку промените кај депозитната база на банките. Првичните податоци за септември покажуваат понатамошен раст на депозитите на населението, но побрзо во однос на претходните два месеца. Од друга страна, по силниот раст во претходниот месец, во септември депозитите на корпоративниот сектор се намалија. Ваквите осцилации кај промените на корпоративните депозити се вообичаени и се одраз на редовното работење на компаниите. Во третиот квартал, вкупната депозитна база на банките значително се зголеми, но заради послаби остварувања во претходниот период, нивото на депозитите и понатаму е пониско од проектираното.
Податоците за кредитниот пазар за септември покажуваат солиден раст на вкупните кредити на приватниот сектор во споредба со август, при раст на кредитирањето како на населението, така и на корпоративниот сектор. Годишната стапка на раст на вкупните кредити вo септември е блиску до проектираната, но со оглед на послабите остварувања кај депозитниот потенцијал и присутната неизвесност, постојат ризици околу динамиката на кредитната активност во следниот период.
Во првата половина од септември, на меѓународните финансиски пазари преовладуваше променливост на движењата, поради согледувањата дека најголемите централни банки може да започнат со преиспитување и постепено намалување на стимулативните програми.
Ваквите тенденции се стабилизираа по одржувањето на состанокот на ФЕД, на којшто се упати на затегнување на политиката во декември, коешто ќе продолжи и во 2017 година, но умерено. Кон крајот на месецот, земјите членки на ОПЕК постигнаа договор за намалување на производството на нафта, што доведе до умерен раст на цената на овој енергенс.
Економските и финансиските услови, како и оцената на присутните ризици покажуваат дека постојната монетарна поставеност е соодветна. По преземањето мерки од страна на НБРМ на почетокот на мај, последните податоци покажуваат значително стабилизирање на движењата, што би требало да продолжи и во наредниот период. Сепак, сѐ уште постои неизвесноста поврзана со домашните политички случувања и со глобалното окружување.
НБРМ и во следниот период внимателно ќе ги следи движењата и доколку е потребно, ќе направи соодветни промени во монетарната политика за успешно остварување на законските цели.
